بی اشتهایی و رفتارهای عاطفی در کودکان

بی‌اشتهایی در کودکان یک اختلال پیچیده است که می‌تواند ناشی از عوامل مختلف فیزیکی، روانی و اجتماعی باشد (برای اطلاعات بیشتر به مقاله بی اشتهایی کودکان: دلایل و راه‌ های درمان بی اشتهایی کودکان چیست؟ مراجعه کنید). این وضعیت می‌تواند نه تنها تأثیرات جدی بر سلامت جسمی کودک داشته باشد، بلکه مشکلات عاطفی و روانی نیز ایجاد کرده و به چالش‌های اجتماعی و تحصیلی منجر شود. از این رو بی اشتهایی در کودکان می‌بایست پیگیری و درمان شود. در این مقاله به مشکلات ناشی از بی اشتهایی در کودکان می‌پردازیم.

اضطراب و افسردگی ناشی از بی‌ اشتهایی در کودکان

کودکان مبتلا به بی‌اشتهایی ممکن است با اضطراب و افسردگی شدید روبه‌رو شوند. این کودکان اغلب از احساسات منفی مانند ناامیدی وغم رنج می‌برند. بی‌اشتهایی ارتباط مستقیمی با سطوح بالاتر اضطراب و افسردگی دارد. تحقیقات نشان می‌دهد که کودکان دچار گرسنگی مزمن و مشکلات تغذیه‌ای نسبت به همسالان عادی خود، که از نظر غذایی در شرایط امن‌تری هستند، بیشتر در معرض ابتلا به اختلالات روانی مانند اضطراب و افسردگی قرار دارند.

افزایش استرس ناشی از بی‌اشتهایی در کودکان

بی‌اشتهایی به ویژه زمانی که کودک نمی‌داند وعده غذایی بعدی‌اش کی خواهد بود، باعث افزایش استرس می‌شود. این استرس، که به‌طور پیوسته فعال می‌شود، می‌تواند آثار منفی بلندمدت بر سلامت روان و جسمی کودک داشته باشد. نگرانی مداوم از دسترسی به غذا می‌تواند باعث کاهش تمرکز کودک بر روی مسائل مهم زندگی مثل مدرسه یا تعاملات اجتماعی گردد.

تصویر بدنی نادرست ناشی از بی‌اشتهایی در کودکان

کودکان مبتلا به بی‌اشتهایی ممکن است دچار تصویر بدنی نادرستی از خود باشند و احساس کنند که چاق هستند حتی زمانی که وزن آن‌ها بسیار پایین است. این تفکر می‌تواند منجر به رفتارهای خطرناک مانند ورزش بیش از حد یا محدود کردن شدید رژیم غذایی شود.

مشکلات اجتماعی ناشی از بی‌ اشتهایی در کودکان

کودکان مبتلا به بی‌اشتهایی ممکن است به دلیل خجالت یا کمبود انرژی برای تعامل با دیگران از جمع‌های اجتماعی کناره‌گیری کنند. این انزوا می‌تواند باعث تنهایی بیشتر و تشدید مشکلات روانی شود. عدم توانایی در برقراری ارتباط با همسالان می‌تواند اثرات منفی زیادی بر سلامت عاطفی و روانی کودک بگذارد.

نوسانات خلقی ناشی از بی‌ اشتهایی در کودکان

بی‌اشتهایی در کودکان اغلب با نوسانات شدید خلقی همراه است. این نوسانات، که می‌تواند ناشی از خستگی یا ناامیدی از وضعیت تغذیه‌ای باشد، روابط اجتماعی و خانوادگی کودک را تحت تأثیر قرار می‌دهد. تحریک‌پذیری و تغییرات شدید عاطفی می‌تواند بر کیفیت تعاملات کودک با دیگران اثر بگذارد.

کاهش تمرکز و عملکرد تحصیلی ناشی از بی‌ اشتهایی در کودکان

کمبود مواد مغذی به شدت می‌تواند بر تمرکز و عملکرد تحصیلی کودک تأثیر بگذارد. بی‌اشتهایی، به ویژه در اشکال مزمن، می‌تواند منجر به افت تحصیلی و مشکلات در یادگیری شود. این وضعیت در بلندمدت بر موفقیت‌های تحصیلی و اجتماعی کودک تأثیر منفی می‌گذارد.

نتیجه گیری

بی‌اشتهایی در کودکان نه تنها به مشکلات جسمی بلکه به چالش‌های عاطفی و اجتماعی نیز منجر می‌شود (برای اطلاعات بیشتر به مقاله آشنایی با خطرناک ترین عوارض ناشی از کمبود وزن و کاهش وزن  در کودکانمراجعه کنید). احساسات منفی مانند اضطراب و افسردگی، همراه با تصویر بدنی نادرست، می‌تواند به رفتارهای خطرناک و نوسانات خلقی منجر شود. همچنین، گرسنگی می‌تواند استرس ایجاد کرده و بر تمرکز و عملکرد تحصیلی تأثیر منفی بگذارد و باعث انزوا اجتماعی شود. در این راستا، محصول اپونس از شرکت آرام پیشداد ارس آزما، با ترکیبات عصاره‌های گیاهی، ویتامین‌ها و عناصر معدنی طراحی شده است تا به افزایش اشتها در کودکان کمک کند. این محصول با بهره‌گیری از خواص طبیعی گیاهان، می‌تواند به بهبود وضعیت تغذیه‌ای کودکان کمک کرده و احساس گرسنگی را تحریک کند. بنابراین، شناسایی زودهنگام علائم بی‌اشتهایی و استفاده از محصولاتی مانند اپونس می‌تواند راه‌حلی مؤثر برای مدیریت این مشکل باشد و به بهبود بی اشتهایی و کیفیت زندگی کودکان کمک کند.

انواع بی‌ اشتهایی کودکان

بی‌اشتهایی عصبی (Anorexia nervosa)

این نوع از بی‌اشتهایی به عنوان یک اختلال روانی شناخته می‌شود که با ترس شدید از افزایش وزن و تصویر بدنی تحریف‌شده مشخص می‌شود. افراد مبتلا به این نوع بی‌اشتهایی معمولاً مصرف غذا را به شدت محدود می‌کنند و ممکن است رفتارهای افراطی مانند ورزش بیش از حد یا استفاده از ملین‌ها را انجام دهند. این اختلال بیشتر در نوجوانان و جوانان شایع است.

بی‌اشتهایی فیزیولوژیک

این نوع به کاهش موقت اشتها اشاره دارد که ممکن است در اثر بیماری‌های حاد مانند سرماخوردگی یا آنفولانزا ایجاد شود و معمولاً پس از بهبودی برطرف می‌شود.

بی‌اشتهایی روان‌شناختی

این نوع مربوط به احساسات منفی و مشکلات روانی است که می‌تواند منجر به کاهش تمایل به خوردن غذا شود. عواملی مانند استرس، افسردگی، یا تجربه‌های آسیب‌زا می‌توانند در بروز این نوع بی‌اشتهایی نقش داشته باشند.

برای اطلاعات بیشتر به مقاله انواع بی‌ اشتهایی در کودکان: دلایل و درمان‌ها مراجعه کنید.

علائم بی اشتهایی کودکان

از جمله علائم ذهنی و عاطفی می‌توان به ترس شدید از افزایش وزن، تصویر بدنی تحریف‌شده، وسواس نسبت به غذا، احساس نیاز به کنترل بر روی مصرف غذا و انکار مشکلات اشاره کرد. علائم رفتاری نیز شامل تغییر در عادات غذایی مانند بازی کردن با غذا، استفاده از روش‌های پاکسازی مانند استفراغ عمدی یا استفاده نادرست از ملین‌ها، ورزش بیش از حد و کناره‌گیری اجتماعی هستند. همچنین، علائم فیزیکی شامل کاهش وزن قابل توجه، خستگی وضعف عمومی، مشکلات قاعدگی، علائم گوارشی مانند نفخ ودل درد و تغییرات در پوست و مو مانند خشکی پوست و ریزش مو می‌باشد.

علل بی اشتهایی کودکان

عوامل مختلفی می‌توانند منجر به بی‌اشتهایی شوند. احساسات منفی مانند افسردگی واضطراب می‌توانند اشتها را کاهش دهند. تغییرات هورمونی، به ویژه در دوران بارداری، نیز بر اشتها تأثیر می‌گذارند. برخی بیماری‌ها مانند نارسایی کبد، کلیه و سرطان‌ها، همچنین عفونت‌های ویروسی و باکتریایی می‌توانند باعث کاهش اشتها شوند. داروهایی مانند مسکن‌ها و آنتی‌بیوتیک‌ها ممکن است عوارض جانبی از جمله کاهش اشتها داشته باشند. فشارهای اجتماعی مرتبط با وزن و زیبایی، به ویژه در کودکان و نوجوانان، می‌تواند به بی‌اشتهایی منجر شود. همچنین، مشکلات گوارشی مانند رفلاکس معده و یبوست نیز می‌توانند اشتها را کاهش دهند.

درمان بی اشتهایی کودکان

داروهای شیمیایی موثر در بی‌ اشتهایی کودکان

درمان بی‌اشتهایی معمولاً شامل استفاده از داروهای تجویزی است که می‌توانند به افزایش اشتها و بهبود وضعیت تغذیه‌ای کمک کنند. برخی از این داروها عبارتند از:
استروئیدها: این داروها می‌توانند به افزایش اشتها و وزن کمک کنند و معمولاً در شرایطی مانند شیمی درمانی تجویز می‌شوند.
داروهای ضدافسردگی: ممکن است در برخی موارد برای مدیریت اضطراب و افسردگی تجویز شود.

فرآورده‌های گیاهی موثر در بی‌اشتهایی کودکان

زنجبیل: زنجبیل یکی از گیاهان مؤثر در افزایش اشتها است. این گیاه به دلیل خواص ضدتهوع و ضدالتهابی که دارد، می‌تواند به کاهش احساس تهوع و ناراحتی معده کمک کرده و در نتیجه اشتها را افزایش دهد. مصرف زنجبیل به‌ویژه در کودکانی که از مشکلات گوارشی رنج می‌برند، می‌تواند مفید باشد.
سیر:  سیر به‌عنوان یک محرک طبیعی اشتها شناخته می‌شود. سیر به دلیل خواص آنتی‌اکسیدانی و ضدباکتریایی خود می‌تواند به بهبود فرآیند هضم کمک کرده و اشتها را تحریک کند. علاوه بر این، سیر می‌تواند سیستم ایمنی بدن کودک را تقویت کرده و از عفونت‌ها جلوگیری کند.
زردچوبه: زردچوبه می‌تواند به افزایش تولید صفرا کمک کند. صفرا نقش مهمی در هضم چربی‌ها دارد و با بهبود فرآیند هضم، ممکن است منجر به افزایش احساس گرسنگی و اشتها شود. این خاصیت به ویژه برای افرادی که دچار مشکلات گوارشی هستند، مفید است.
شیرین بیان: شیرین بیان یکی دیگر از گیاهان مؤثر در افزایش اشتها است. این گیاه با تحریک حس گرسنگی و بهبود عملکرد دستگاه گوارش، می‌تواند به افرادی که دچار بی‌اشتهایی هستند، کمک کند.
کاسنی: کاسنی حاوی فیبر طبیعی به نام اینولین است که می‌تواند به تنظیم هورمون‌های مرتبط با اشتها، به ویژه گرلین کمک کند. گرلین هورمونی است که احساس گرسنگی را تحریک می‌کند و کاهش سطح آن می‌تواند منجر به افزایش احساس سیری شود. بنابراین، مصرف ریشه کاسنی می‌تواند به تنظیم این هورمون و در نتیجه افزایش اشتها کمک کند.

مواد معدنی و ویتامین ها در بی‌ اشتهایی کودکان

مواد معدنی مانند منیزیم، زینک، آهن، کلسیم، مس و ید نقش حیاتی در تنظیم اشتها دارند. کمبود این مواد معدنی می‌تواند باعث کاهش اشتها شود، در حالی که مصرف کافی آن‌ها می‌تواند احساس گرسنگی را افزایش دهد ودر نتیجه به افزایش وزن کمک کنند. همچنین ویتامین‌های مختلف نقش مهمی در افزایش اشتها دارند. ویتامین‌های گروه B، از جمله B1، B6  و  B12، به تنظیم هورمون‌های مرتبط با اشتها کمک کرده و متابولیسم انرژی را افزایش می‌دهند. ویتامین D نیز با بهبود جذب مواد مغذی و تقویت سیستم ایمنی، می‌تواند به افزایش حس گرسنگی کمک کند. ویتامین C نیز اثرات مثبتی روی افزایش اشتها دارد.

محصول اپونس شرکت آرام پیشداد ارس آزما، با داشتن عصاره های ترکیبات گیاهی نظیر زنجبیل و زردچوبه، ترکیبات معدنی مثل مس و ویتامین‌هایی همچون ویتامین B12، به مکملی موثر در افزایش اشتها تبدیل شده است.

بی‌اشتهایی در کودکان یک اختلال جدی است که می‌تواند به دلایل مختلفی از جمله مشکلات روانی، استرس، یا بیماری‌های جسمی ایجاد شود. این وضعیت می‌تواند منجر به کاهش وزن، عدم رشد کافی و سوء تغذیه شود. علائم بی‌اشتهایی شامل امتناع از خوردن غذاهای جدید، کاهش وزن غیرطبیعی و رفتارهای وسواس‌گونه در مورد غذا است. همچنین، کودکان مبتلا ممکن است احساس گرسنگی را انکار کنند وبه طور کلی نسبت به غذا بی‌توجه باشند. تشخیص زودهنگام ومداخله مناسب برای مدیریت این اختلال بسیار حیاتی است تا از عوارض جدی‌تر جلوگیری شود.

منابع

• https://en.wiktionary.org/wiki/inappetence
• https://medlineplus.gov/ency/article/003121.htm
• https://www.healthdirect.gov.au/anorexia-nervosa
• https://psycnet.apa.org/buy/2012-15198-001
• https://link.springer.com/article/10.1007/s00787-023-02237-1
• The Effectiveness of Nigella sativa and Ginger as Appetite Suppressants
• https://my.clevelandclinic.org/health/symptoms/24228-loss-of-appetite

منابع

دکتر نریمان لشگری

محقق و داروساز