-
راههای درمان زردی در منزل: برای زردی نوزاد چی مناسب است؟
زردی نوزاد یکی از شایعترین مشکلات نوزادی است که بهصورت تغییر رنگ پوست و چشمها بروز میکند. در این مقاله، ضمن معرفی علل و روشهای درمان علمی، به بررسی درمانهای سنتی مانند شیرخشت، ترنجبین و عرق کاسنی پرداخته شده است.
زردی نوزاد یکی از شایعترین مشکلات دوران نوزادی است و تغییر رنگ پوست و چشمها به زردی معمولاً والدین را نگران میکند. بسیاری از خانوادهها در کنار درمانهای پزشکی مانند فتوتراپی، به سراغ راهکارهای درمان سنتی زردی میروند و از گیاهانی مثل شیرخشت، کاسنی یا ترنجبین استفاده میکنند. در این مقاله به بررسی درمانهای سنتی زردی نوزادان در منزل میپردازیم.
راهکارهای درمان سنتی زردی در منزل
عرق کاسنی و شاهتره
کاسنی و شاهتره از گیاهان پرکاربرد در طب سنتی برای پاکسازی کبد و کاهش حرارت بدن هستند. این دو گیاه دارای ترکیبات آنتیاکسیدانیاند که به حمایت از عملکرد طبیعی کبد کمک میکنند و میتوانند تولید صفرا را تنظیم کنند. در بسیاری از موارد خفیف، مصرف محدود و استاندارد عرق کاسنی زیر نظر پزشک میتواند بهعنوان یک مکمل طبیعی به بهبود سریعتر علائم این بیماری نوزاد کند.
خاکشیر و سکنجبین
خاکشیر گیاهی با طبع خنک و خاصیت سمزدایی است که به بهبود عملکرد گوارشی کمک میکند. مصرف آن باعث افزایش حرکات روده و در نتیجه، خروج سریعتر بیلیروبین از بدن میشود. سکنجبین نیز ترکیبی سنتی از عسل، سرکه و گلاب است که به کاهش حرارت و پاکسازی صفرا کمک میکند. ترکیب خاکشیر و سکنجبین در طب سنتی برای کاهش التهاب، بهبود کارکرد صفراوی و خنکسازی بدن کاربرد دارد. مصرف این ترکیب، با نظر پزشک، میتواند به بهبود تدریجی زردی نوزاد نیز کمک کند.
شیرخشت و ترنجبین
شیرخشت و ترنجبین از شناختهشدهترین مواد طبیعی در درمان سنتی زردی هستند. این ترکیبات گیاهی خاصیت خنککنندگی و ملین طبیعی دارند و به پاکسازی بدن از صفرا کمک میکنند. از دیدگاه علمی، این مواد میتوانند با تحریک حرکات گوارشی، دفع بیلیروبین از بدن را سرعت بخشند. بررسیها نشان دادهاند که استفاده از ترکیب شیرخشت و ترنجبین در کنار نوردرمانی میتواند روند کاهش بیماری را تسریع کند. البته لازم است این مواد با مشورت پزشک و در مقدار مناسب استفاده شوند، چون مصرف بیشازحد ممکن است موجب اسهال در نوزاد شود.
طبق کتاب قانون بوعلی سینا، شیرخشت از ترنجبین قویتر است و اثر بیشتری در کاهش زردی دارد.
درمیان تمام درمانهای گفته شده، تنها شیرخشت است که مطالعات علمی بر روی آن انجام شده و تاثیر آن در کاهش زردی اثبات شده است.
قطره نئوناستر؛ درمان زردی با فرمولاسیون نوین از شیرخشت
قطره نئوناستر محصول شرکت آرام پیشداد ارس آزماست که با بهرهگیری از فرمولاسیون نوین و خلوص بالای عصاره شیرخشت تولید شده است. این فرآورده با هدف کاهش این بیماری در نوزادان و بهبود عملکرد گوارشی و صفراوی طراحی شده و تحت تأیید سازمان غذا و داروی ایران قرار دارد.
نئوناستر یکی از معدود محصولات سنتی است که با روشهای علمی فرمولاسیون مجدد شده و میتواند به تنهایی یا به عنوان مکملی ایمن در کنار درمانهای پزشکی مانند فتوتراپی مورد استفاده قرار گیرد.
جمعبندی
راهکارهای درمان سنتی زردی در کودکان، در صورتی که آگاهانه و با نظارت پزشک انجام شوند، میتوانند بهعنوان روشهای کمکی در کنار درمانهای پزشکی مؤثر باشند. این روشها با بهبود عملکرد کبد، کاهش حرارت بدن و دفع سریعتر بیلیروبین، روند بهبود نوزاد را تسریع میکنند. ترکیب علم مدرن و تجربهی سنتی، بهترین راه برای مراقبت ایمن از نوزاد است. در ادامه به کلیات این بیماری میپردازیم.
زردی چیست؟
زردی نوزاد بهدلیل تجمع بیلیروبین و نارسبودن کبد رخ میدهد و با زرد شدن پوست و سفیدی چشمها مشخص است. اغلب خفیف و خودبهخود بهبود مییابد، اما در صورت بیتوجهی میتواند به عوارض عصبی مانند Kernicterus یا عقب ماندگی ذهنی و اختلال شنوایی برگشت ناپذیر منجر شود. تشخیص بهموقع و پیگیری درمان ضروری است. (برای کسب اطلاعات بیشتر کلیک کنید).
انواع زردی نوزادان
زردی به انواع فیزیولوژیک، پاتولوژیک، ناشی از شیردهی ناکافی، شیر مادر، همولیتیک و ژنتیکی/متابولیک تقسیم میشود. هر کدام زمان شروع، شدت و رویکرد درمانی متفاوتی دارند و نیازمند ارزیابی پزشک هستند. (برای اطلاعات بیشتر کلیک کنید).
تشخیص زردی نوزادان
تشخیص بیماری معمولاً با مشاهدهی رنگ زرد پوست و چشم نوزاد انجام میشود. برای تعیین شدت آن، پزشک آزمایش سطح بیلیروبین خون را درخواست میکند. در موارد خاص، آزمایشهایی مانند CBC، گروه خونی، Rh و کومبس نیز برای بررسی ناسازگاری خونی یا همولیز انجام میشوند تا علت دقیق این بیماری مشخص شود.
عوارض عدم درمان زردی نوزادان
زردی شدیدِ درماننشده میتواند به انسفالوپاتی بیلیروبین و Kernicterus یا عقب ماندگی ذهنی منجر شود: اختلال شنوایی، مشکلات حرکتی و شناختی از دیگر عوارض این بیماری میباشند. تشخیص زودهنگام، پایش سطح بیلیروبین و شروع درمان حیاتی است. (برای کسب اطلاعات بیشتر کلیک کنید).
علت طول کشیدن زردی نوزاد چیست؟
طولانی شدن بیماری ممکن است به شیر مادر، نارس بودن یا مشکلات کبدی/صفراوی مرتبط باشد. ارزیابی آزمایشگاهی (بیلیروبین مستقیم/غیرمستقیم) و تصمیم درمانی بر اساس علت انجام میشود. (برای دریافت اطلاعات دقیقتر کلیک کنید).
انواع درمان زردی
فتوتراپی (نوردرمانی)
فتوتراپی رایجترین روش درمان زردی نوزادان است. در این روش، نوزاد در معرض نور مخصوصی قرار میگیرد که باعث تغییر ساختار مولکولی بیلیروبین و تبدیل آن به فرم محلول در آب میشود تا از طریق ادرار و مدفوع دفع گردد. در طول درمان، باید چشم نوزاد با محافظ پوشانده شود و میزان مایعات بدن بهدقت کنترل گردد. از جمله عوارض فتوتراپی میتوان به سوختگی، دهیدراته شدن بدن نوزاد، آسیب به دستگاه تناسلی نوزاد و همچنین دوری از مادر به دلیل بستری شدن در بیمارستان اشاره کرد.
تعویض خون
در موارد شدید که سطح بیلیروبین به حد خطرناک میرسد یا پاسخ مناسبی به فتوتراپی داده نمیشود، تعویض خون انجام میگیرد. در این روش، بخشی از خون نوزاد با خون سالم جایگزین میشود تا سطح بیلیروبین سریعاً کاهش یابد. این درمان در بیمارستان و زیر نظر تیم پزشکی انجام میشود و فقط برای شرایط خاصی که جان نوزاد در خطر است، تجویز میشود. این روش بسیار خطرناک بوده و احتمال موثر بودن آن بسیار اندک است.
فنوباربیتال
فنوباربیتال یکی از داروهایی است که در برخی موارد برای تحریک فعالیت آنزیمی کبد و افزایش دفع بیلیروبین مورد استفاده قرار میگیرد. این دارو معمولاً فقط در شرایط خاص و با نظر پزشک متخصص تجویز میشود، زیرا دوز مصرفی و طول دوره درمان باید دقیق کنترل گردد. از جمله عوارض این دارو میتوان به مشکلات بینایی و عصبی در نوزاد اشاره کرد.
ایمونوگلوبولین وریدی (IVIG)
در مواردی که زردی ناشی از ناسازگاری گروه خونی بین مادر و نوزاد باشد، از تزریق ایمونوگلوبولین وریدی(IVIG) برای کاهش تخریب گلبولهای قرمز و در نتیجه کاهش تولید بیلیروبین استفاده میشود. این درمان به کاهش نیاز به تعویض خون کمک میکند و تنها در بیمارستان و تحت نظر پزشک انجام میشود.(جهت کسب اطلاعات دقیقتر به مقاله درمان زردی: بهترین روش درمان زردی نوزادان مراجعه کنید). از جمله عوارض این روش میتوان به حساسیت شدید، مشکلات گوارشی و مشکلات قلبی عروقی در نوزاد اشاره کرد.
بازگشت زردی نوزادان
بازگشت زردی میتواند ناشی از تغذیه ناکافی، بلوغ تدریجی کبد یا عوامل ژنتیکی باشد. شیردهی منظم، پایش رنگ پوست/چشم و مراجعهی به موقع به پزشک توصیه میشود. (برای دریافت اطلاعات بیشتر مقاله بازگشت زردی نوزادان: ابتلا مجدد به زردی در نوزادان چگونه بوده و چه عواقبی دارد؟را مطالعه کنید) همچنین استفاده از درمانهای گیاهی مانند قطره نئوناستر میتواند در پیشگیری از آن بسیار موثر باشد.
منابع
- Preventive effect of purgative manna on neonatal jaundice: A double‑blind randomized controlled clinical trial
- Cichorium intybus: A Medicinal Plant in the Phytotherapeutic Management of Neonatal Jaundice
- The effect of herbal medicine on neonatal jaundice: a systematic review
- Recent clinical evidence in the herbal therapy of neonatal jaundice in Iranian children and infants
- Neonatal hyperbilirubinaemia: a global perspective
نویسنده
محقق و داروساز