روش های موثر درمان شب ادراری کودکان: از داروها تا راهکارهای خانگی

شب ادراری در کودکان، چالشی است که بسیاری از والدین با آن مواجه می‌شوند. این مشکل نه تنها برای کودکان ناراحت‌کننده است، بلکه می‌تواند برای والدین نیز استرس‌زا باشد. خوشبختانه، روش‌های متعددی برای مدیریت و درمان این وضعیت وجود دارد که از داروهای تجویزی تا راهکارهای ساده خانگی را شامل می‌شود. در این مقاله، به بررسی جامع روش‌های موثر در درمان شب ادراری کودکان می‌پردازیم و  با بررسی گزینه ها کمک می کنیم تا والدین بتوانند با آگاهی بیشتر، بهترین رویکرد را برای فرزند خود انتخاب کنند.

چه روش های درمانی برای شب ادراری کودکان وجود دارد؟

درمان های دارویی

از داروهای مختلفی می توان برای درمان شب ادراری استفاده کرد برای مثال گروهی از  داروها با خاصیت ضد انقباضی یا  آنتی دیورتیک ‌ها می‌توانند برای این مشکل مفید باشند.

درمان های  خانگی

• آموزش: به کودک آموزش داده می‌شود تا در طول روز ادرار خود را نگه دارد. از این طریق مثانه برای نگهداری ادرار  ظرفیت بیشتری پیدا می‌کند و توانایی کنترل کودک نیز بهتر می‌شود.
• سیستم هشدار: استفاده از دستگاه هشدار دهنده شب ادراری یکی از موثرترین روش‌های رفتاری است. این دستگاه با تشخیص رطوبت، کودک را بیدار می‌کند. با تکرار این فرایند، ذهن کودک یاد می‌گیرد بین احساس پر بودن مثانه و بیدار شدن ارتباط برقرار کند.
• عادت به دفع ادرار منظم:  در این روش، همراه با رفتار درمانی کودک تشویق می‌شود تا در فواصل منظم به دستشویی برود، حتی اگر احساس نیاز نکند. این کار به تنظیم عملکرد مثانه کمک می‌کند.

درمان های گیاهی

گیاه دارچین (Cinnamomum verum )

دارچین حاوی ترکیبات شیمیایی مؤثری است که خواص درمانی آن را تقویت می‌کند. این ترکیبات دارای خواص ضدالتهابی و ضدباکتریایی است. علاوه بر این، دارچین سرشار از آنتی‌اکسیدان‌ها، به ویژه پلی‌فنول‌ها، است که از بدن در برابر آسیب‌های اکسیداتیو محافظت می‌کنند. این ترکیبات به طور کلی به تقویت سلامت عمومی و کاهش خطر ابتلا به بیماری‌ها کمک می‌کنند.دارچین به دلیل طبع گرم و خواص ضدالتهابی و ضدباکتریایی خود می‌تواند به کاهش شب ادراری کمک کند. این ادویه با تقویت سیستم ایمنی و بهبود عملکرد مثانه، احتمال بروز بی‌اختیاری ادرار را کاهش می‌دهد. همچنین، دارچین به بهبود گردش خون کمک کرده و می‌تواند از عفونت‌های ادراری که ممکن است منجر به شب ادراری شوند، جلوگیری کند. تحقیقات نشان داده‌اند که دارچین می‌تواند در برابر باکتری‌های مقاوم به دارو مؤثر باشد و همچنین از عفونت‌های قارچی جلوگیری کند.
برای بهره‌مندی از خواص دارچین، می‌توان آن را به روش‌های زیر مصرف کرد:

• دمنوش دارچین: یک قاشق چای‌خوری پودر دارچین را در یک فنجان آب داغ بریزید و پس از دم کشیدن، بنوشید.
• اضافه کردن به غذاها: می‌توان آن را به غذاهای مختلف مانند برنج، ماست یا اسموتی‌ها اضافه کرد.
• ترکیب با عسل: مخلوط کردن پودر دارچین با عسل طبیعی نه تنها طعم خوبی دارد بلکه خواص درمانی هر دو ماده را تقویت می‌کند.

گیاه گل ختمی(Althaea officinalis)

گل ختمی با داشتن ترکیبات شیمیایی نظیر  موسیلاژ، تانن ها، فلاونوییدها، پکتین و ترکیبات فنولی، دارای خواص درمانی برای مشکلات دستگاه ادراری است: گل ختمی دارای خاصیت ضدالتهابی قوی است که می‌تواند به کاهش التهاب مجاری ادراری کمک کند. این اثر می‌تواند باعث کاهش تحریک مثانه و در نتیجه کاهش دفعات ادرار شبانه شود. موسیلاژ موجود در گل ختمی خاصیت نرم‌کنندگی و التیام‌بخشی دارد. این ترکیب می‌تواند به تسکین و بهبود مجاری ادراری کمک کرده و ناراحتی‌های مرتبط با شب ادراری را کاهش دهد. تانن‌های موجود در گل ختمی (حدود 7 درصد) دارای خواص قابض هستند. این ویژگی می‌تواند به تقویت عضلات مثانه کمک کند و کنترل ادرار را بهبود بخشد. مواد معدنی موجود در گل ختمی می‌توانند به تقویت کلی سیستم ادراری کمک کنند و عملکرد آن را بهبود بخشند.
برای بهره مندی از خواص درمانی این گیاه می توان از آن دمنوش تهیه کرد، به غذا افزود.

گیاه آویشن( Thymus vulgaris)

آویشن، به ویژه آویشن شیرازی (Zataria bracteata) حاوی ترکیبات شیمیایی مؤثری است که می‌توانند در درمان شب ادراری کمک کنند. آویشن به عنوان یک دیورتیک طبیعی عمل می‌کند و می‌تواند به افزایش تولید ادرار کمک کند. این ویژگی به کاهش احتباس مایعات و تسهیل دفع ادرار در کودکان مبتلا به شب ادراری کمک می‌کند. آویشن دارای خواص ضدالتهابی است که می‌تواند به تسکین التهاب‌های مرتبط با مشکلات ادراری کمک کند. این اثرات ممکن است به کاهش عفونت‌های مجاری ادراری، یکی از علل شایع شب ادراری، کمک کند. با افزایش دفع ادرار، احتمال بروز شب ادراری کاهش می‌یابد. آویشن سرشار از ترکیبات آنتی‌اکسیدانی است که می‌توانند به بهبود عملکرد مثانه و کاهش تحریکات ادراری کمک کنند. این اثرات ممکن است به کنترل بهتر مثانه در کودکان مبتلا به شب ادراری منجر شود.
یکی از رایج ترین شکل های مصرف آن به صورت دمنوش است. بخور آویشن نیز یکی از روش های توصیه شده برای بیماری های تنفسی است.

گیاه دم‌اسب (Equisetum arvense)

ترکیبات موجود در گیاه دم اسب به عنوان دیورتیک‌های طبیعی عمل کرده و تولید ادرار را افزایش می‌دهند، در نتیجه به کاهش احتباس مایعات و احتمال شب ادراری کمک می‌کنند. همچنین، این ترکیبات با خواص ضدالتهابی و ضد میکروبی خود می‌توانند التهاب‌های مرتبط با مشکلات ادراری را تسکین دهند، و از طرفی دیگر به عنوان آنتی‌اکسیدان، عملکرد مثانه را بهبود می‌بخشد. مطالعات نشان داده‌اند که مصرف عصاره دم‌اسب می‌تواند اثرات قوی‌تری نسبت به برخی داروهای مدر کلاسیک داشته باشد. این گیاه پتانسیل درمانی برای بی‌اختیاری ادرار و شب ادراری دارد. تحقیقات نشان می‌دهد که دم‌اسب ممکن است به کاهش فعالیت بیش از حد مثانه کمک کند و در نتیجه، نیاز به بیدار شدن در شب برای ادرار کردن را کاهش دهد.
فراورده های خوراکی و دارویی متنوعی از این گیاه از دمنوش تا لوسیون و کرم آن وجود دارد.  یکی از فراورده های دارویی موجود ، داروی کیدی وت  شرکت آرام پیشداد ارس آزما است که تنها محصول موجود در بازار دارویی ایران برای درمان شب ادراری کودکان به شمار  می‌آید.

گیاه کراتاوا مگنا ( Crataeva magna)

این گیاه حاوی ترکیبات گوناگونی است که  برای شب ادراری موثر  هستند. آنتوسیانین‌ها به خاطر خواص آنتی‌اکسیدانی و ضدالتهابی‌شان می‌توانند به بهبود عملکرد مثانه و کاهش تحریکات ادراری کمک کنند. ترکیبات آنتی‌اکسیدانی موجود در این گیاه می‌توانند به سلامت کلیه‌ها و عملکرد بهتر آنها کمک کنند. فلاونوئیدها به عنوان ترکیبات گیاهی با اثرات آرام‌بخش و ضدالتهابی شناخته می‌شوند و می‌توانند در کنترل استرس و اضطراب، که از عوامل مؤثر در شب ادراری هستند، مؤثر باشند. این گیاه باعث تقویت عضلات مثانه می‌شود و می‌تواند به کنترل بهتر ادرار در کودکان کمک کند. این گیاه ممکن است به کاهش اضطراب و استرس در کودکان کمک کند که یکی از عوامل مؤثر در شب ادراری است.
این گیاه بومی ایران نیست و اصلی ترین راه استفاده از خواص درمانی آن،  از طریق مکمل ها و فراورده های دارویی نظیر کیدی وت می باشد.

گیاه برگ بو(Lindera aggregate)

گیاه Lindera aggregata حاوی ۳۴۹ ترکیب شیمیایی است که می‌تواند در درمان شب ادراری مؤثر باشد. آلکالوئیدها دارای خواص دارویی بوده و به درمان مشکلات ادراری کمک می‌کنند. فلاونوئیدها به عنوان آنتی‌اکسیدان‌های طبیعی عمل کرده و به کاهش التهاب و بهبود عملکرد مثانه کمک می‌کنند. Lindera aggregate دارای خواص ادرارآوری است که می‌تواند به افزایش تولید ادرار و کاهش احتباس مایعات کمک کند. این ویژگی می‌تواند در درمان شب ادراری مؤثر باشد، زیرا با افزایش دفع ادرار، احتمال بروز شب ادراری کاهش می‌یابد. این گیاه دارای خواص ضد التهابی است که می‌تواند به تسکین التهاب‌های مرتبط با مشکلات ادراری کمک کند. کاهش التهاب مثانه و مجاری ادراری ممکن است به بهبود وضعیت بیمارانی که دچار شب ادراری هستند، کمک کند. برخی تحقیقات نشان داده‌اند که برگ‌های Lindera aggregate به عنوان چای برای پیشگیری و درمان هایپرلیپیدمی (افزایش چربی‌های خون) استفاده می‌شوند. این اثر ممکن است به بهبود کلی سلامت عمومی و متابولیسم بدن کمک کند که می‌تواند بر وضعیت ادراری تأثیر مثبت بگذارد.

در ایران محصول کیدی‌وت شرکت آرام پیشداد ارس آزما، تنها محصول تخصصی در زمینه شب ادراری کودکان بوده و با داشتن گیاهان دم اسب ، Crataeva magna  و Lindera aggregate   به درمانی اثرگذار برای شب ادراری کودکان تبدیل شده است.

باید توجه داشت که با وجود عوارض کمتر در دارو و ترکیبات گیاهی، مجددا می‌باست از این ترکیبات زیر نظر پزشک استفاده کرد.

نتیجه گیری

درمان شب ادراری در کودکان نیازمند رویکردهای متنوعی است که شامل درمان‌های دارویی، خانگی و گیاهی می‌شود. در این میان، درمان‌های گیاهی به عنوان گزینه‌ای مؤثر و طبیعی شناخته می‌شوند. گیاهانی مانند دم‌اسب، Crataeva magna  و Lindera aggregate  دارای خواص ادرارآوری و ضد التهابی هستند که می‌توانند به کاهش بی‌اختیاری ادرار و بهبود عملکرد مثانه کمک کنند. این گیاهان نه تنها به افزایش دفع ادرار کمک می‌کنند، بلکه می‌توانند التهاب‌های مرتبط با مشکلات ادراری را نیز تسکین دهند. استفاده از این درمان‌های گیاهی می‌تواند به عنوان یک روش ایمن و مؤثر برای مدیریت شب ادراری در کودکان مورد توجه قرار گیرد در حال حاضر در ایران برای درمان این بیماری تنها محصول کیدی‌وت شرکت آرام پیشداد ارس آزما، با به کارگیری گیاهان دارویی، موفق به تولید محصولی موثر برای درمان شب ادراری کودکان شده است.
شب ادراری، که به طور پزشکی به عنوان “انورزیس” شناخته می‌شود، یکی از مشکلات شایع در کودکان است که به تکرار ادرار کردن در خواب اشاره دارد. این مشکل معمولاً در سنین پایین‌تر، به ویژه در کودکان بین ۵ تا ۷ سال، بیشتر مشاهده می‌شود و می‌تواند ناشی از عوامل مختلفی مانند ژنتیک، خواب عمیق، و مشکلات عاطفی باشد. شب ادراری ممکن است به دو نوع اصلی تقسیم شود: انورزیس اولیه، که به معنای عدم دستیابی به کنترل ادرار از بدو تولد است، و انورزیس ثانویه، که پس از حداقل شش ماه کنترل ادرار اتفاق می‌افتد.

دلایل شب ادراری در کودکان

• عفونت‌های مجاری ادرار: یکی از شایع‌ترین دلایل شب ادراری، عفونت مجاری ادرار است که می‌تواند با علائمی مانند درد در ناحیه زیر شکم، سوزش و تکرر ادرار همراه باشد.
• عفونت کلیه یا مثانه: این نوع عفونت‌ها نیز می‌توانند منجر به شب ادراری شوند.
• دیابت: کودکان مبتلا به دیابت ممکن است به دلیل نوشیدن آب زیاد و افزایش حجم ادرار دچار شب ادراری شوند.
• مشکلات عاطفی و روانی: تغییرات مهم در زندگی کودک مانند تغییر مدرسه یا تولد نوزاد جدید می‌تواند باعث شب ادراری شود. کودکانی که خواب سنگین دارند نیز  اغلب در هنگام نیاز به ادرار یا پر شدن مثانه بیدار نمی‌شوند.
• سابقه ی خانوادگی: به نظر می‌رسد تمایل به شب ادراری می‌تواند ارثی باشد واز والدین، به ویژه از طرف پدر، به کودک منتقل شود.

چه زمانی باید برای بررسی شب‌ادراری و مشکل کنترل مثانه به پزشک مراجعه کنیم؟

در موارد زیر بهتر است به پزشک مراجعه شود:

• درد یا سوزش هنگام ادرار کردن
• ادرار کدر، تیره، خونی یا بدبو
• ادرار کردن بیشتر از حد معمول
• میل شدید به ادرار کردن، اما دفع مقدار کمی ادرار
• درد در ناحیه پایین شکم یا کمر
• تب در کودک
• جریان ضعیف ادرار

تشخیص مشکلات کنترل مثانه در کودکان

برای تشخیص مشکل کنترل مثانه، پزشک موارد زیر را در کودک بررسی می‌نماید:

• سابقه پزشکی
• معاینه فیزیکی
• نتایج آزمایش‌ها
• بررسی‌های تصویربرداری در صورت نیاز
• علائم کودک