-
انواع بی اشتهایی در کودکان: عصبی، طبیعی، دارویی و عاطفی
بی اشتهایی در کودکان یک اختلال جدی تغذیه‌ای است که با کاهش شدید مصرف غذا مشخص می‌شود. انواع مختلفی از بیاشتهایی در کودکان وجود دارد که در این مقاله به آن‌ها و روش های درمان بی اشتهایی کودکان می‌پردازیم.
بیاشتهایی در کودکان یک اختلال شایع تغذیه‌ای است که می‌تواند رشد فیزیکی، روانی و سلامت کلی کودک را به شدت تحت تأثیر قرار دهد (برای اطلاعات بیشتر به مقاله بی اشتهایی کودکان: دلایل و راه های درمان بی اشتهایی کودکان چیست؟ مراجعه کنید). شناخت دقیق انواع بی اشتهایی، علل آن، روش‌های درمانی مؤثر و زمان مناسب برای مراجعه به پزشک، نقش مهمی در مدیریت این وضعیت ایفا می‌کند. در این مقاله به بررسی علمی و آکادمیک انواع بیاشتهایی در کودکان و درمان آن‌ها خواهیم پرداخت.
انواع بیاشتهایی در کودکان
بیاشتهایی فیزیولوژیک (طبیعی)
در سال‌های ابتدایی زندگی (به ویژه بین ۱ تا ۵ سالگی)، کاهش طبیعی در میزان رشد بدن موجب کاهش نیاز به انرژی می‌شود که به صورت کاهش اشتها تظاهر می‌کند. این نوع بیاشتهایی معمولاً موقتی بوده و با پیشرفت رشد برطرف می‌شود. مکانیسم شامل کاهش سطح هورمون‌های گرسنگی (مثل گرلین) نسبت به دوره نوزادی است.
بیاشتهایی عاطفی یا روانی
استرس، اضطراب، افسردگی، تغییرات محیطی (مثل رفتن به مهدکودک یا تولد خواهر و برادر جدید) می‌تواند مرکز اشتها در هیپوتالاموس مغز را تحت تاثیر قرار دهد و باعث کاهش اشتها شود. مکانیسم شامل افزایش سطح کورتیزول و تغییر در مسیرهای دوپامین-سروتونین است که بر تنظیم گرسنگی اثر می‌گذارند (برای اطلاعات بیشتر به مقاله رابطه بی اشتهایی و رفتارهای عاطفی در کودکان مراجعه کنید).
بیاشتهایی ناشی از بیماری
- عفونت‌های ویروسی یا باکتریایی: به دلیل التهاب سیستمیک و ترشح سایتوکاین‌هایی مانند IL-6 که مرکز گرسنگی را مهار می‌کنند.
- اختلالات گوارشی: مانند ریفلاکس معده، عدم تحمل لاکتوز یا بیماری‌های التهابی روده که منجر به درد یا ناراحتی پس از غذا خوردن شده و در نتیجه کودک از غذا دوری می‌کند.
- کم‌خونی: کمبود آهن باعث کاهش تولید ATP و کاهش انرژی می‌شود که بر اشتها تأثیر منفی می‌گذارد.
بیاشتهایی دارویی
برخی داروها می‌توانند با تاثیر بر مرکز اشتها یا تغییر سطح انتقال‌دهنده‌های عصبی، منجر به بیاشتهایی شوند. از جمله این داروها می‌توان به موارد زیر اشاره کرد:
- آنتی‌بیوتیک‌ها
- داروهای ضدصرع
- داروهای محرک مانند ریتالین
بیاشتهایی عصبی (Anorexia Nervosa)
اگرچه شیوع آن در کودکان کمتر از نوجوانان است، ولی در برخی موارد به دلیل نگرانی‌های ظاهری یا فشارهای اجتماعی می‌تواند بروز کند. این نوع بیاشتهایی با اختلال در تصویر بدن و رفتارهای محدودکننده غذایی همراه است و نیاز به مداخله تخصصی روانشناسی دارد.
نتیجه گیری
بیاشتهایی در کودکان می‌تواند علل بسیار متنوعی داشته باشد و تشخیص دقیق نوع و علت آن برای درمان مؤثر حیاتی است. با استفاده از راهکارهای طبیعی شامل تغذیه سالم، گیاهان دارویی، ویتامین‌ها و مینرال‌های ضروری، و در صورت لزوم مداخله پزشکی، می‌توان به بهبود اشتهای کودک و رشد سالم او کمک کرد. یکی از محصولات تخصصی برای بهبود بی اشتهایی در کودکان شربت اشتهاآور شرکت آرام پیشداد ارس آزما بوده که با ترکیبات گیاهی، ویتامین‌ها و مینرال های موجود در خود نقش به سزایی در درمان بیاشتهایی کودکان ایفا کرده است.
بی اشتهایی چیست؟
بیاشتهایی به کاهش میل طبیعی به غذا خوردن اطلاق می‌شود. در کودکان، این وضعیت می‌تواند موقت، مزمن یا نشانه‌ای از اختلالات جدی‌تر باشد که نیازمند بررسی و درمان است.
چرا بیاشتهایی در کودکان ایجاد می‌شود؟
برخی دلایل ایجاد بیاشتهایی در کودکان عبارتند از:
- روند طبیعی رشد
- بیماری‌های حاد یا مزمن
- مصرف داروهای خاص
- مشکلات عاطفی یا روانی
- استرس خانوادگی یا مدرسه‌ای
- اختلالات گوارشی یا متابولیک
علائم بیاشتهایی در کودکان
از علائم بی اشتهایی در کودکان می‌توان به موارد زیر اشاره کرد:
- کاهش وزن یا عدم رشد مناسب
- خستگی، بی‌حالی
- کاهش علاقه به غذا
- تحریک‌پذیری یا تغییرات خلقی
- مشکلات خواب
- ظاهر رنگ‌پریده یا کم‌خونی
عوارض عدم درمان بیاشتهایی در کودکان چیست؟
در صورتی که بی اشتهایی درمان نشود هر یک از مشکلات زیر قابل انتظار است:
- سوءتغذیه و کمبود مواد مورد نیاز بدن
- ضعف سیستم ایمنی
- تأخیر در رشد قدی و ذهنی
- افزایش خطر ابتلا به عفونت‌ها
- آسیب به عملکرد ارگان‌های حیاتی بدن
درمان خانگی بیاشتهایی کودکان
درمان‌های خانگی مختلفی برای بی اشتهایی وجود دارد که از میان آن‌ها می‌توان به موارد زیر اشاره کرد:
- ارائه وعده‌های غذایی کوچک اما پرانرژی
- استفاده از غذاهای مورد علاقه کودک
- حفظ فضای شاد و بدون اجبار در وعده‌های غذایی
- استفاده از گیاهان دارویی مؤثر در تحریک اشتها
گیاهان مؤثر در بی اشتهایی کودکان
شنبلیله (Fenugreek): شنبلیله محرک طبیعی اشتها با افزایش ترشح انسولین و تحریک گیرنده‌های گرسنگی در معده می‌باشد. ترکیبات ساپونین موجود در شنبلیله باعث تحریک ترشح گرلین شده و میل به غذا را افزایش می‌دهد.
اسپیرولینا (Spirulina): جلبک اسپیرولینا غنی از پروتئین، ویتامین‌های گروه B و آهن. مصرف اسپیرولینا موجب بهبود کم‌خونی، افزایش انرژی و تحریک اشتها از طریق بهبود متابولیسم می‌شود.
زنجبیل (Ginger): زنجبیل با تحریک ترشح آنزیم‌های گوارشی و بهبود حرکات معده، هضم را تسهیل کرده و باعث افزایش اشتها می‌شود. ترکیبات جینجرول موجود در زنجبیل به طور مستقیم مرکز گرسنگی را فعال می‌کنند.
زردچوبه (Turmeric): زردچوبه با خاصیت ضدالتهابی، التهاب‌های خفیف معده را کاهش داده و با بهبود سلامت گوارشی باعث تحریک طبیعی اشتها می‌شود.
کاسنی (Chicory): این گیاه با ترکیبات اینولین و فیبرهای پری‌بیوتیک، سلامت میکروبیوتای روده را بهبود داده و از طریق افزایش جذب مواد مغذی به افزایش اشتها کمک می‌کند.
علف چشمه (Watercress): عصاره این گیاه سرشار از ویتامین‌های A و C و آنتی‌اکسیدان‌ها بوده، که با تقویت سیستم ایمنی و پاکسازی بدن از سموم، زمینه را برای افزایش اشتها فراهم می‌کند.
برای اطلاعات بیشتر به مقاله چه مواد خوراکی و گیاهی در افزایش اشتهای کودکان موثر است؟ مراجعه کنید.
مینرال‌های مؤثر در افزایش اشتهای کودک
مس (Copper): مس نقش کلیدی در فعالیت آنزیم‌های دخیل در متابولیسم انرژی دارد. همچنین مس با بهبود عملکرد گوارشی و تسهیل جذب آهن، نقش مهمی در افزایش اشتها ایفا می‌کند.
منگنز (Manganese): منگنز محرک تولید آنزیم‌های گوارشی و تنظیم متابولیسم کربوهیدرات‌ها و پروتئین‌هاست. منگنز همچنین با بهبود عملکرد آنتی‌اکسیدانی بدن به بهبود سلامت عمومی و افزایش اشتها کمک می‌کند.
ویتامین‌های مؤثر در افزایش اشتهای کودک
ویتامین ث ( Vitamin C): افزایش جذب آهن از منابع گیاهی، تقویت سیستم ایمنی و کاهش التهاب، همگی از طریق ویتامین C به بهبود اشتها کمک می‌کنند.
ویتامین ب12 (VitaminB12) : این ویتامین برای تولید انرژی و عملکرد سالم سیستم عصبی ضروری است. کمبود B12 منجر به بیاشتهایی، خستگی و ضعف می‌شود.ویتامین B12 با بهبود تولید ATP و تحریک گیرنده‌های عصبی گرسنگی، اشتها را افزایش می‌دهد.
ویتامین دی (Vitamin D): ویتامین D با تنظیم هورمون‌های متابولیک مانند لپتین و انسولین، به بهبود متابولیسم بدن و افزایش طبیعی اشتها کمک می‌کند.
شربت اشتهاآور اپونس، محصول شرکت آرام پیشداد ارس آزما، با بهره‌گیری از ترکیبی ویژه شامل عصاره‌های گیاهی شنبلیله، اسپیرولینا، زردچوبه، زنجبیل، کاسنی و علف چشمه، به همراه مواد مغذی ضروری مانند ویتامین C، ویتامین B12، مس و منگنز، راهکاری مؤثر و ایمن برای درمان بیاشتهایی در کودکان فراهم کرده است. این ترکیبات با خواص تغذیه‌ای ارزشمند و اثرات مثبت بر بهبود عملکرد سیستم گوارشی و افزایش اشتها، نقش مؤثری در ارتقاء وضعیت تغذیه‌ای کودکان ایفا می‌کنند.
شرکت ارس با تولید شربت اشتهاآور اپونس، موفق شده است مجموعه‌ای از مؤثرترین عصاره‌های گیاهی، مواد معدنی و ویتامین‌های ضروری برای مقابله با بیاشتهایی در کودکان را در یک محصول واحد گردآوری کند. این شربت با ترکیب اصولی گیاهان دارویی و مواد مغذی، به طور مؤثری اشتها را افزایش داده و سلامت عمومی کودکان را بهبود می‌بخشد.
درمان‌های دارویی و شیمیایی بیاشتهایی و مشکلات آن‌ها
- داروهای محرک اشتها: داروهایی مانند سیپروهپتادین که با بلوک گیرنده‌های سروتونین اشتها را افزایش می‌دهند، می‌توانند در بی اشتهایی کودکان استفاده شوند.
- مکمل‌های ویتامینی: این مکمل‌ها برای جبران کمبود ویتامین کودکان مفید حواهند بود.
درمان‌های دارویی به خصوص برای کودکان عارضه داشته که از میان آن‌ها می‌توان به موارد زیر اشاره کرد:
- خواب‌آلودگی
- اضافه وزن نامطلوب
- اختلال در تعادل متابولیک
- مشکلات عصبی یا تغییرات خلقی
بنابراین استفاده از دارو برای کودکان توصیه نشده و حتما باید تحت نظر پزشک انجام شود.
چه زمانی برای بیاشتهایی کودک باید به پزشک مراجعه کرد؟
در صورت بروز هر یک از موارد زیر می‌بایست به پزشک مراجعه کرد:
- کاهش وزن غیرطبیعی یا مداوم
- علائم سوءتغذیه (رنگ‌پریدگی، خستگی شدید)
- کاهش اشتها برای بیش از دو هفته
- بروز علائم روانشناختی همراه با بیاشتهایی
- اختلالات گوارشی یا درد شکمی مزمن
منابع
- https://www.first5california.com/en-us/articles/what-can-cause-a-loss-of-appetite-in-children.
- https://my.clevelandclinic.org/health/symptoms/24228-loss-of-appetite
- https://www.nhs.uk/mental-health/feelings-symptoms-behaviours/behaviours/eating-disorders/advice-for-parents/
- https://jpp.mums.ac.ir/
- https://pbp.medilam.ac.ir/
نویسنده
محقق و داروساز