درمان سرفه کودکان؛ رویکردهای دارویی، خانگی و گیاهی

سرفه یکی از شایع‌ترین علائم تنفسی در کودکان است که والدین را به‌طور مکرر به مراجعه به پزشک و استفاده از درمان‌های مختلف سوق می‌دهد. اگرچه سرفه به‌عنوان یک رفلکس محافظتی طبیعی نقش مهمی در پاک‌سازی راه‌های هوایی از ترشحات، عوامل محرک و میکروارگانیسم‌ها دارد، اما تداوم یا شدت یافتن آن می‌تواند نشان‌دهنده بیماری‌های زمینه‌ای باشد و کیفیت زندگی کودک را تحت تأثیر قرار دهد. در این مقاله به بررسی جامع سرفه و درمان سرفه کودکان می‌پردازیم.

مکانیسم سرفه در کودکان

سرفه یک واکنش پیچیده است که از تحریک گیرنده‌های حسی در مجاری تنفسی شروع می‌شود. تحریک این گیرنده‌ها توسط عوامل مختلف (مانند عفونت یا محرک‌های محیطی) پیام عصبی را از طریق عصب واگ به مرکز سرفه در بصل‌النخاع منتقل می‌کند. سپس با انقباض ناگهانی دیافراگم و بازدم پر فشار، هوای محبوس در ریه‌ها با سرعت زیاد خارج شده و ذرات خارجی یا ترشحات دفع می‌شوند.

در کودکان، این مکانیسم به دلیل حساسیت بالاتر گیرنده‌ها و کوچکتر بودن مجاری تنفسی، بیشتر فعال می‌شود و به همین دلیل سرفه در کودکان نسبت به بزرگسالان شایع‌تر است.

علل سرفه در کودکان

• عفونت‌های ویروسی: شایع‌ترین علت، شامل سرماخوردگی و آنفلوآنزا.
• عفونت‌های باکتریایی: مانند برونشیت و پنومونی.
• آسم و آلرژی: سرفه خشک و شبانه‌روزی.
• رفلاکس معده–مری (GERD): برگشت اسید معده به مری و تحریک راه هوایی.
• عوامل محیطی: دود سیگار، آلودگی هوا، گرد و غبار.
• بدخیمی‌ها یا جسم خارجی: علل نادر ولی مهم.

انواع سرفه در کودکان

• سرفه خشک: بدون خلط؛ معمولاً ناشی از عفونت ویروسی یا آلرژی.
• سرفه خلط‌دار: همراه با دفع ترشحات؛ در عفونت‌های باکتریایی و ویروسی شدید.
• سرفه شبانه: شایع در آسم و آلرژی.
• سرفه مداوم (مزمن): بیش از ۴ هفته، نیازمند بررسی تخصصی.
• سرفه پارس‌مانند (Croup): صدای شبیه پارس سگ، اغلب ناشی از عفونت ویروسی حنجره.

خطرناک ترین انواع سرفه در کودکان و درمان آن‌ها

عوارض عدم درمان سرفه

• اختلال در خواب کودک و والدین
• تحریک و آسیب راه‌های هوایی
• بروز استفراغ یا بی‌اختیاری ادرار در کودکان
• کاهش اکسیژن‌رسانی در موارد شدید
• عفونت‌های ثانویه یا مزمن شدن بیماری
• کاهش اشتها و اختلال رشد در اثر طولانی‌شدن بیماری

درمان سرفه کودکان

روش‌های مختلفی برای درمان سرفه کودکان وجود دارد که در ادامه به آن‌ها می‌پردازیم:

درمان سرفه در کودکان: موثرترین روش درمان سرفه در کودکان چیست؟

درمان‌های خانگی سرفه در کودکان

• مرطوب نگه داشتن هوا: استفاده از بخور سرد برای کاهش خشکی راه هوایی.
• مصرف مایعات کافی: رقیق کردن ترشحات و تسهیل دفع آن‌ها.
• عسل (در کودکان بالای ۱ سال): اثر ضد میکروبی و تسکین‌دهنده گلو.
• استراحت کافی: تقویت سیستم ایمنی بدن.
• دوری از عوامل محرک: دود سیگار، آلودگی، مواد شیمیایی.

درمان‌های دارویی سرفه

• ضدسرفه‌ها (Antitussives): مانند دکسترومتورفان، مؤثر در سرفه‌های خشک و غیرمولد.
• خلط‌آورها (Expectorants): مانند گایافنزین، برای رقیق کردن ترشحات.
• برونکودیلاتورها: در موارد آسم یا برونکواسپاسم.
• آنتی‌بیوتیک‌ها: تنها در صورت تشخیص عفونت باکتریایی.
• کورتیکواستروئیدها: در موارد آسم یا التهاب شدید راه‌های هوایی.

مصرف داروهای ضدسرفه در کودکان باید تحت نظر پزشک باشد، زیرا برخی ترکیبات برای کودکان زیر ۶ سال توصیه نمی‌شوند. همچنین عوارض این درمان‌ها استفاده آن‌ها در کودکان را محدود می‌کند. به همین جهت درمان‌های ایمن‌تر مانند درمان‌های گیاهی در اولویت بالاتری هستند.

درمان‌های گیاهی سرفه

تحقیقات منتشر شده در پایگاه‌های معتبر مانند PubMed و Google Scholar نشان داده‌اند که برخی ترکیبات گیاهی می‌توانند با ایمنی بالا به کاهش شدت و مدت سرفه در کودکان کمک کنند:

• برگ پیچک (Hedera helix): حاوی ساپونین‌هایی است که با شل کردن عضلات صاف برونش‌ها، اثر خلط‌آور و ضدالتهابی دارند.
• ریشه و اندام هوایی سرخارگل (Echinacea purpurea): تقویت سیستم ایمنی و کاهش طول مدت عفونت‌های تنفسی.
• برگ آویشن (Thymus vulgaris): دارای تیمول و کارواکرول با خواص ضدباکتریایی و ضداسپاسم برونش‌ها.
• گل ختمی (Althaea officinalis): موسیلاژ موجود در آن به‌عنوان پوشاننده طبیعی گلو عمل کرده و التهاب را کاهش می‌دهد.
• بابونه آلمانی (Matricaria recutita): اثر آرام‌بخش، ضدالتهاب و تسکین تحریکات گلو.
• ویتامین C و زینک: تقویت سیستم ایمنی و کاهش شدت و مدت بیماری‌های تنفسی.

روش‌ های درمان سرفه؛ انواع، علل و روش‌های درمان سرفه در کودکان

ترکیب این گیاهان در شربت‌های گیاهی کودکان با اثبات بالینی، می‌تواند به‌عنوان گزینه‌ای ایمن‌تر نسبت به داروهای شیمیایی در مدیریت سرفه مورد استفاده قرار گیرد.

معرفی شربت کودی و کونایت

شربت کودی و شربت کونایت شرکت آرام پیشداد ارس آزما هر دو از عصاره گیاهان مانند برگ پیچک (عشقه)، ریشه و اندام هوایی سرخارگل، برگ آویشن و گل ختمی به همراه ویتامین C و ماده معدنی زینک تشکیل شده‌اند. این شربت‌ها به عنوان درمان‌های مناسب برای سرفه، احتقان قفسه سینه و برونشیت شناخته می‌شوند. ویتامین C و زینک در شربت کودی به تقویت سیستم ایمنی کمک می‌کنند؛ در حالی که شربت کونایت با عصاره گیاهی بابونه آلمانی، برگ آویشن و گل ختمی به بهبود وضعیت خواب کودکان و سرفه در خواب کودک کمک می‌کند. طعم ویژه این محصولات باعث سهولت در استفاده آنها برای هر دو گروه سنی کودکان و بزرگسالان می‌شود.

آب نبات لالی گلکسی (Lolli Galaxy) برای سرفه و سرماخوردگی

یکی از مشکلات که والدین کودکان با آن مواجه هستند، عدم مصرف یا سختی در مصرف دارو توسط کودکان است.

چرا آب نبات های لالی گلکسی در برابر قرص‌ها و شربت‌های ضد سرفه انتخاب بهتری است؟

شرکت آرام پیشداد ارس آزما با محصول آب نبات لالی گلکسی (لالی گلکسی چیست؟ کلیک کنید) خود که دارای عصاره آویشن، عسل و ویتامین C نیز می باشد این مشکل را حل کرده چرا که مصرف آب نبات بسیار مورد علاقه کودکان می باشد (برای اطلاعات بیشتر کلیک کنید). به همین دلیل آب نبات های لالی گلکسی انتخابی بسیار مناسب برای تسکین سرفه در کودکان به شمار می آیند.

جمع‌بندی

سرفه در کودکان یک علامت شایع است که می‌تواند ناشی از عوامل ساده مانند سرماخوردگی یا نشانه بیماری‌های جدی‌تر باشد. تشخیص صحیح علت و انتخاب درمان مناسب اهمیت حیاتی دارد. درمان‌های خانگی می‌توانند در کاهش علائم خفیف مؤثر باشند، اما در صورت شدت یا طولانی شدن سرفه، مراجعه به پزشک ضروری است. داروهای شیمیایی باید با احتیاط در کودکان استفاده شوند، در حالی‌که درمان‌های گیاهی مانند برگ پیچک، آویشن، گل ختمی، سرخارگل و بابونه آلمانی همراه با ویتامین C و زینک به‌عنوان رویکردی ایمن و علمی شناخته شده‌اند. شربت کودی و کونایت شرکت آرام پیشداد ارس آزما با داشتن این ترکیبات می‌تواند به بهبود سریع‌تر کودکان و کاهش نگرانی والدین کمک کند.

نویسنده

دکتر نریمان لشگری

محقق و داروساز