بیلی روبین و چرخه تولید

بیلی روبین و چرخه تولید

متابولیسم طبیعی بیلی ­روبین را می­ توان به صورت مجموعه ­ای از مراحل زیر خلاصه کرد:

(1) تولید

(2) جذب توسط سلول­ های کبدی

(3) کونژوگه شدن

(4) دفع در مجاری صفراوی

(5) عبور از روده

زردی می­ تواند ناشی از نقص در هر یک از این مراحل متابولیسم بیلی­ روبین باشد.

تقریباً 80 تا 85 درصد بیلی ­روبین، از تخریب هموگلوبین گلبول­ های قرمز پیر خون توسط سیستم رتیکولواندوتلیال (شامل سلول­ های فاگوسیتوز کننده­ای مانند سلول­ های کوپفر در کبد، ماکروفاژ­ها در روده و ….) به دست می ­آید. 15 تا 20 درصد باقی مانده از تجزیه پروتئین­ هایی مانند میوگلوبین و سیتوکروم­ ها به دست می­ آید. شکل زیر متابولیسم بیلی روبین را نشان می ­دهد. در سلول­ های رتیکولواندوتلیال، آنزیم میکروزومی هم اکسیژناز، هم (Heme) را به بیلی­ وردین می­ شکافد. بیلی ­وردین قبل از آزاد شدن در گردش خون توسط آنزیم بیلی ­وردین ردوکتاز به بیلی ­روبین تبدیل می شود. در این شکل بیلی روبین غیر کونژوگه، در آب نامحلول است و به طور محکم به آلبومین متصل می شود.

کبد بیلی روبین غیر کونژوگه و سایر آنیون های آلی متصل به آلبومین را از پلاسما حذف می­کند. هنگامی که کمپلکس بیلی روبین – آلبومین وارد گردش سینوسی کبد می­ شود، سه مرحله متابولیک متمایز تشخیص داده می­ شود: (1) جذب سلول­ های کبدی، (2) کونژوگاسیون و (3) دفع در صفرا.

بیلی روبین غیر کونژوگه از طریق غشای سینوسی سلول کبدی به داخل سیتوپلاسم منتقل می­ شود. در داخل سلول­ های کبدی، بیلی روبین غیر­کونژوگه به پروتئین سیتوپلاسمی گلوتاتیون S-ترانسفراز، متصل می­شود. آنزیم میکروزومی یوریدین دی فسفات-گلوکورونیل ترانسفراز، بیلی روبین نامحلول را با اسید گلوکورونیک کونژوگه می­ کند تا به شکل­ های کونژوگه محلول در آب، بیلی روبین مونو گلوکورونید (15%) و بیلی روبین دی گلوکورونید (85%)، تبدیل شود. بیلی روبین کونژوگه از هپاتوسیت به داخل کانال صفراوی در طی یک مکانیسم انتقال فعال، دفع می­ شود.

به بیان ساده ­تر میتوان بیلی روبین موجود در بدن را در دو گروه کونژوگه و غیر کونژوگه قرار داد.

بیلی روبین غیر مستقیم (Unconjugated bilirubin)

اریتروسیت ها (سلول ­های قرمز خون) که در مغز استخوان تولید می­ شوند، پس از طی کردن طول عمر خود یا آسیب دیدگی، در طحال تخریب شده و هموگلوبین این سلول­ ها به هم (Heme) و گلوبین شکسته می­ شود.

گلوبین به اجزا آمینواسیدی سازنده خود تجزیه می ­شود و حلقه هم در سلول­ های رتیکولواندوتلیال در طحال به بیلی روبین غیرمستقیم تبدیل می­شود. این بیلی روبین آزاد است و با هیچ ماده دیگری پیوند نداده است و به همین دلیل غیرکنژوگه نامیده می­ شود و با توجه به پیوند هیدروژنی درون مولکولی، در آب محلول نیست و درون ادرار دیده نمی­ شود. پس از آن به آلبومین متصل شده و به کبد فرستاده می ­شود.

بیلی روبین مستقیم (conjugated bilirubin)

بیلی روبین غیر مستقیم حمل شده توسط آلبومین درون کبد، توسط آنزیم گلوکورونیل ترانسفراز با اسید گلوکورونیک جفت (کنژوگه) شده که در این مرحله به ماده ­ای محلول در آب تبدیل شده و می ­تواند از ادرار نیز دفع شود. مقدار زیادی از این بیلی روبین کنژوگه به صفرا رفته و به این ترتیب به روده باریک راه می ­یابد ولی در ادامه فرآیند گوارش، حدود ۹۵٪ آن توسط خود روده باریک، باز جذب می­ شود و طی چرخه روده ای -کبدی (انتروهپاتیک) به کبد باز می­گردد.

بیلی­روبین دلتا (بیلی پروتئین): کسری از بیلی روبین کنژوگه می­باشد که به دنبال اتصال کووالانسی با پروتئین انتقال دهنده آلبومین، امکان دفع آن توسط کلیه وجود ندارد و نتیجه تداوم زردی در بیماران مبتلا به یرقان کبدی یا کلستاز می باشد.

• هایپر بیلی روبینمیا غیر کونژوگه (Unconjugated Hyperbilirubinemia)

در این حالت بیلی روبین غیر کنژوگه افزایش می­ یابد. افزایش بیلی روبین غیر کنژوگه در موارد زیر اتفاق می­افتد:

سندروم ژیلبرت/ کم خونی همولیتیک / سندروم کریگلر نجار

زردی نوزادان از قدیم تا به حال به کمک شیر خشت قابل کنترل بود. قطره نئوناستر، بر پایه گیاه شیر خشت تهیه شده است و امکان دسترسی به این دارو در داروخانه ها با فرمولاسیونی جدید برای درمان زردی نوزادان وجود دارد (خرید از داروخانه­ های آنلاین). میزان تأثیر، ایمنی و پایداری محصول نئوناستر تولید شده با فرمولاسیون جدید، در مقایسه با محصول مشابه بیشتر خواهد بود.

• هایپر بیلی روبینمیا کونژوگه (Conjugated Hyperbilirubinemia)

در این حالت میزان بیلی ­روبین کونژوگه افزایش می ­یابد که معمولا به دنبال بیماری­ های کبدی و صفراوی اتفاق می­افتد. از جمله مواردی که باعث افزایش این فرم بیلی ­روبین می­ شود عبارتند از:

بیماری­ های کبدی شامل سیروز کبدی، تومور یا آبسه کبد، انسداد داخل کبدی و هپاتیت / سندرم­ های مادرزادی روتور و دوبین جانسون