حمام عرق کاسنی برای درمان زردی نوزاد چگونه انجام می‌شود؟

از معایب درمان‌های متداول زردی در نوزادان، نیاز به بستری شدن نوزاد در بیمارستان و سایر عوارض همچون عوارض پوستی، گوارشی، عصبی و …. می‌باشد که در نتیجه این موارد تلاش برای یافتن درمان‌های جایگزین با عارضه کمتر، طول مدت درمان کوتاه‌تر و هزینه کمتر همچنان ادامه دارد. در این میان گیاهان دارویی توجه زیادی را به خود جلب کرده‌اند. در طب سنتی ایران به خواص ضد زردی گیاه‌های شاه تره، عناب، کاسنی و شیرخشت اشاره شده است. استفاده از فرآورده‌های تولید شده از این گیاهان ارزشمند، می‌توانند در کاهش بیلی روبین خون و بهبود زردی نوزاد کمک کننده باشند.

زردی نوزادان چیست و چگونه تشخیص داده می‌شود؟

زردی نوزادان از جمله بیماری‌های شایع در بدو تولد می‌باشد. بیش از ۸۰ درصد نوزادان به درجاتی از زردی مبتلا می‌شوند که به دلیل افزایش سطح ماده‌ای به نام بیلی روبین در خون نوزادان اتفاق می‌افتد که معمولاً ۲ تا ۴ روز پس از تولد ظاهر می‌شود.

یرقان نوزادی به زرد شدن رنگ پوست، قسمت سفیدرنگ چشم و سایر مخاطات نوزادان اشاره دارد که در نتیجه بالا رفتن بیلی روبین در خون و رسوب این ماده ایجاد می‌شود.

یکی از واضح‌ترین نشانه‌های تشخیص زردی در نوزادان، جدای از زرد شدن پوست، زرد شدن چشم‌ها است زیرا در پوست‌های گندمگون و تیره، تشخیص زرد شدن پوست ناشی از زردی کمتر است، اما زردی قسمت سفید چشم کاملا واضح است.

زردی معمولا ابتدا در صورت نوزاد دیده می‌شود و سپس به سمت تنه و اندام‌ها پیش روی می‌کند.

به چه علتی نوزاد به زردی مبتلا می‌شود؟

زردی نوزاد معمولاً در روز دوم یا سوم پس از تولد ظاهر می‌شود و ناشی از افزایش تولید بیلی روبین و کاهش دفع آن و در نهایت رسوب این ماده در پوست است.

نوزادان نارس و همچنین نوزادانی که با شیر مادر تغذیه می‌شوند در هفته اول زندگی بیش‌تر در معرض ابتلا به زردی هستند. از علل دیگر زردی می‌توان ناسازگاری گروه خونی مادر و جنین، همولیز، سپسیس یا عفونت خونی، کبودی و اختلالات متابولیک را نام برد. سندرم‌های گیلبرت و کریگلر-نجار نیز از علل نادر یرقان در نوزادان هستند.

روش‌های رایج درمانی زردی نوزادان کدام‌اند؟

انجام اقدامات درمانی برای حالت‌های شدید زردی ضروری است زیرا درصورت عدم درمان می‌تواند سبب آنسفالوپاتی حاد بیلی روبین و کرن ایکتروس ‌شود. روش‌های درمانی متفاوتی برای زردی وجود دارد که از میان آن‌ها فتوتراپی (نوردرمانی) و تعویض خون جز روش‌های استاندارد می‌باشند. از سایر روش‌های درمانی زردی می‌توان به تجویز ایمونوگلوبولین‌ها، داروهایی نظیر فیبرات‌ها و فنوباربیتال و همچنین استفاده از فرآورده‌های گیاهی نظیر شیرخشت و ترنجبین اشاره کرد. با توجه به عوارض افزایش بیلی روبین توصیه گایدلاین جدید آکادمی‌‌اطفال آمریکا 2022 پیشگیری از وقوع زردی می‌باشد. به همین دلیل بهتر است پیش از وقوع زردی درمان‌ها و اقدامات لازم انجام گیرد. بر اساس این گایلاین سطح مورد نیاز بیلی روبین خون برای آغاز فوتوتراپی و تعویض خون افزایش یافته است.

آیا در طب سنتی ایران به درمانی برای زردی نوزادان اشاره شده است؟

از معایب درمان‌های متداول زردی در نوزادان، نیاز به بستری شدن نوزاد در بیمارستان است، در نتیجه تلاش برای یافتن درمان‌های جایگزین با عارضه کمتر، طول مدت درمان کوتاه‌تر و هزینه کمتر همچنان ادامه دارد. در این میان گیاهان دارویی توجه زیادی را به خود جلب کرده‌اند.

استفاده از طب سنتی و مکمل به دلیل عوارض کمتر در مقایسه با روش‌های درمانی موجود مانند فتوتراپی در نوزادان ارجحیت دارد. به عبارتی با توجه به عوارض فتوتراپی و سایر روش‌های رایج، یک درمان جایگزین کم خطر می‌تواند به طور قابل توجهی به سلامت نوزادان کمک کند.

در طب سنتی ایران به خواص ضد زردی گیاه‌های شاه تره، عناب، کاسنی و شیرخشت اشاره شده است. این گیاهان با داشتن اثرات ملینی و افزایش دفعات دفع نوزاد، پیوند با بیلی روبین موجود در روده نوزاد و کاهش چرخه روده‌ای کبدی به کاهش بیلی روبین خون و بهبود زردی نوزاد کمک می‌کنند.

آیا حمام عرق کاسنی در درمان زردی نوزادان موثر است؟

کاسنی با نام علمی. ‌Cichorium intybus L گیاهی ارزشمند با اثرات درمانی بسیار مهم است. کاسنی دارای اثرات مدر، ملین، اشتها آور و مقوی کبد است. باتوجه به خواص ملینی و اتصال به بیلی روبین ذکر شده برای این گیاه در طب سنتی ایران، می‌توان در درمان زردی نوزاد از آن بهره جست.

در یک مطالعه‌ بالینی انجام شده بر روی نوزادان مبتلا به زردی بستری در بیمارستان‌های آموزشی، به بررسی تأثیر حمام کاسنی بر سطح بیلی روبین خون پرداخته شد. در این مطالعه نوزادان مبتلا به زردی ابتدا به دو گروه تقسیم شدند. گروه اول برای درمان زردی فقط فتوتراپی دریافت کردند. گروه دیگر قبل از شروع فتوتراپی و همچنین ۲۴ ساعت و ۴۸ ساعت پس از شروع فتوتراپی توسط پرستارهای آموزش دیده با عصاره کاسنی به مدت ۵ الی ۷ دقیقه استحمام شدند.

اندازه گیری سطح بیلی روبین خون نوزادان نشان داد میانگین بیلی روبین نوزادان دریافت کننده فتوتراپی به طور معناداری بیشتر از نوزادانی بود که درکنار فتوتراپی، حمام کاسنی دریافت کرده بودند.

در نتیجه حمام عصاره کاسنی به همراه فتوتراپی می‌تواند در کاهش زردی نوزاد موثر باشد و طول مدت نیاز به فتوتراپی را کاهش دهد. بدیهی است با کاهش زمان فتوتراپی می‌توان تا حدودی از بروز این عوارض جلوگیری کرد و در هزینه‌ها صرفه جویی کرد.

حمام کاسنی به منظور درمان زردی نوزاد چگونه انجام می‌شود؟

قبل از شروع، پرستار باید دست‌های خود را به طور کامل بشوید. سپس با استفاده از پنبه استریل آغشته به عصاره کاسنی به ترتیب از صورت تا گردن، به ویژه ناحیه پشت گوش، سینه و اندام فوقانی نوزاد، شکم، اندام‌های تحتانی و در نهایت پشت نوزاد شستوشو داده می‌شود. در پایان بدن نوزاد با یک حوله تمیز و نرم خشک می‌شود.

دمای اتاق روی ۲۴-۲۸ درجه سانتیگراد تنظیم می‌شود و عصاره کاسنی تا دمای ۳۷.۵ درجه سانتیگراد حرارت داده می‌شود.

باید توجه داشت که استفاده از هر روش درمانی می‌بایست تحت نظر پزشک باشد. با توجه به اینکه مطالعات انجام گرفته در خصوص کاسنی بسیار کم بوده و مطالعه‌ای به بررسی اثر کاسنی در درمان زردی نوزادان به تنهایی وجود ندارد، استفاده از این روش درمانی جهت درمان زردی نوزادان نیاز به تحقیقات بیشتری دارد.

منابع

1. https://www.mayoclinic.org/diseases-conditions/infant-jaundice/symptoms-causes/syc-20373865#:~:text=Infant%20jaundice%20is%20yellow%20discoloration,pigment%20of%20red%20blood%20cells.
2. https://www.nhs.uk/conditions/jaundice-newborn/
3. Kemper AR, Newman TB, Slaughter JL, Maisels MJ, Watchko JF, Downs SM, Grout RW, Bundy DG, Stark AR, Bogen DL, Holmes AV. Clinical practice guideline revision: management of hyperbilirubinemia in the newborn infant 35 or more weeks of gestation. Pediatrics. 2022 Aug 1;150(3).
4. MOHAMMADI PL, ASGHARI G, MAROFI M, BAREKATAIN B. The effect of chicory extract bath on bilirubin levels of infants: A randomized clinical trial study