بازگشت زردی نوزادان: ابتلا مجدد به زردی در نوزادان چگونه بوده و چه عواقبی دارد؟

زردی یا یرقان در بسیاری از نوزادان تازه متولد شده دیده می‌شود و به شرایطی گفته می‌شود که پوست و قسمت سفیدی چشم نوزاد رنگ زرد به خود می‌گیرند (زردی نوزادان: دلایل، انواع و روش‌های درمان زردی نوزادان). این زرد به دلیل تجمع یک ماده شیمیایی به نام بیلی روبین ایجاد می‌شود. طبق آخرین آمار ارایه شده توسط آکادمی پزشکی اطفال آمریکا (American Academy of Pediatrics) بیش از۸۰ درصد نوزادان متولد شده مبتلا به درجاتی از زردی یا یرقان هستند در نتیجه لازم است تا نظارت کامل و دقیقی بر تمام نوزادان تازه متولد شده صورت بپذیرد. امروزه تمام نوزادان در بدو تولد تا ۷۲ ساعت از نظر علائم زردی مورد بررسی قرار می‌گیرند. بازگشت زردی نوزادان در شرایطی می‌تواند پس از بهبودی اتفاق بیفتد. در این مقاله به علل بازگشت زردی نوزادان، عواقب و درمان زردی می‌پردازیم.

بازگشت زردی نوزادان

از جمله عوامل خطر برای بازگشت زردی می‌توان به موارد زیر اشاره کرد:

• شامل سن پایین (یعنی کمتر از ۴۸ ساعت) در شروع فوتوتراپی
• بیماری های همولایتیک
• سن حاملگی کمتر از ۳۸ هفته
• سطح بالای بیلی روبین هنگام قطع فوتوتراپی نسبت به آستانه فوتوتراپی
• مثبت شدن تست آنتی گلوبولین (Direct Antiglobulin Test)

نوزادانی که در طول بستری شدن در بیمارستان فوتوتراپی دریافت کرده اند و مجددا به دلیل افزایش سطح بیلی روبین به بالای آستانه فوتوتراپی بستری شدند، باید یک روز پس از قطع فوتوتراپی بیلی روبین آن ها مجددا اندازه گیری شود. خطر بازگشت زردی پس از فتوتراپی در مطالعات بین ۴.۶٪ تا تقریباً ۲۴٪ گزارش شده است. با توجه به عوارض خطرناک هایپربیلی روبنمیا که پیشتر به آن اشاره شد توجه به بازگشت هایپربیلی روبنمیا و پیگیری نوزادان پس از قطع فوتوتراپی بسیار حائز اهمیت است. در راستای این موضوع و خطرات فوتوتراپی انتظار می رود که مطالعات آینده در راستای شناسایی درمان های جایگزین با عوارض جانبی کمتر (مانند درمان های گیاهی) جهت پیشگیری و درمان زردی گام بردارند و نیاز به انجام روش فوتوتراپی در نوزادان به حداقل برسد.

خطرات زردی در نوزادان

همانطور که اشاره شد افزایش سطح بیلی روبین می تواند عواقب خطرناکی در نوزادان به همراه داشته باشد. در اثر افزایش سطح بیلی روبین تام سرم (Total Serum Bilirubin) احتمال عبور بیلی روبین از سد خونی- مغزی و آسیب عصبی افزایش می‌یابد. میزان خطرناک بودن زردی با توجه به سن و سطح بیلی روبین متفاوت است که در نمودار زیر به آن اشاره شده است (عوارض زردی نوزادان: بی توجهی به درمان به موقع زردی نوزاد چه عواقبی دارد ؟).

فاکتورهای افزاینده خطر ابتلا به زردی در نوزادان

بعضی از فاکتورها می­توانند خطر ابتلا به هیپر بیلی روبینمیای شدید را افزایش دهند که از میان آن ها می توان به موارد زیر اشاره کرد (انواع زردی نوزادان):

• سن پایین (کمتر از ۴۰ هفته)
• نزدیکی سطح بیلی روبین کل سرم و یا بیلی روبین قبل از ترخیص نوزاد به آستانه شروع فوتوتراپی
• ایجاد زردی در کمتر از ۲۴ ساعت
• همولیز، در صورت شناخته شدن یا مشکوک بودن به افزایش سریع بیلی روبین بیش از ۰.۳ میلی گرم بر دسی لیتر در ساعت در ۲۴ ساعت اول یا بیش از ۰.۲ میلی گرم در دسی لیتر در ساعات پس از آن
• بیماری های همولیتیک مانند کمبود (G6PD)
• سندرم داوون
• فوتوتراپی قبل از ترخیص
• فاکتورهای ژنتیکی مانند داشتن برادر و خواهر مبتلا به زردی
• خون ریزی پوست سر (هماتوم) و کبودی آن
• کاهش شیردهی مادر( یا شیردهی با بطری) و کاهش وزن نوزاد
• نوزاد مبتلا به چاقی و بزرگ جثه (ماکروزومیک)
• مادر مبتلا به دیابت باشد

درمان زردی

روش های درمانی متفاوتی برای زردی وجود دارد که از میان آن ها فوتوتراپی (نوردرمانی) و تعویض خون (چه زمانی تعویض خون برای زردی بچه انجام دهیم؟) جز روش های استاندارد درمان زردی می باشند. از سایر روش های درمانی زردی نیز می توان به تجویز ایمونوگلوبولین ها، داروهایی نظیر فیبرات ها و فنوباربیتال و همچنین استفاده از فرآورده های گیاهی نظیر شیرخشت و ترنجبین اشاره کرد (انواع روش درمان زردی).

قطره خوراکی نئوناستر یک فرآورده طب سنتی تولید شده از شیر خشت است که با روشی منحصر به فرد از مانا شیرخشت برای زردی نوزادان و درمان یبوست کودکان تهیه شده است. در نئوناستر، مانیتول با غلظت 300 میلی گرم بر میلی لیتر به عنوان جزء فعال استاندارد سازی شده است (قطره شیرخشت برای درمان زردی بچه ضرر دارد یا خیر).

فرمولاسیون نوین نئوناستر منجر به اثربخشی و پایداری بیشتر و همچنین عوارض جانبی کمتر در مقایسه با سایر محصولات مشابه موجود در بازار گشته است.

راهکار های درمان سنتی زردی نوزاد

نویسنده

دکتر نریمان لشگری

محقق و داروساز