درمان زردی: بهترین روش درمان زردی نوزادان

زردی از جمله بیماری های بسیار شایع در بین نوزادان می‌باشد که به دلیل افزایش بیلی روبین خون در آن ها ایجاد می‌شود (هر آنچه که باید در مورد زردی نوزاد بدانید!). در صورتی که زردی درمان نشود، بیماری هایی نظیر کرنیکتروس و عقب ماندگی ذهنی در نتیجه تجمع بیلی روبین رخ می‌دهند. از این جهت در این مقاله به درمان های رایج زردی نوزاد و بهترین روش درمان می‌پردازیم.

زردی نوزادان: دلایل، انواع و روش‌های درمان زردی نوزادان

درمان‌های زردی

درمان‌های متفاوتی برای زردی وجود دارد. از نوردرمانی (فوتوتراپی) تا درمان‌های گیاهی که نسبت به سایر روش‌ها پروفایل ایمنی بهتری داشته و انتخاب مناسب‌تری هستند. در ادامه به انواع روش‌های درمان زردی می‌پردازیم.

زردی نوزادان: دلایل، انواع و روش‌های درمان زردی نوزادان

فوتوتراپی

امروزه یکی از رایج ترین درمان‌های زردی نوزاد فوتوتراپی می‌باشد. در این روش کودک زیر یک دستگاه با لامپ خاص قرار گرفته و پرتوهای لامپ بیلی روبین را به گونه ای تغییر می‌دهد که از طریق ادرار یا مدفوع قابل دفع باشد.

نکاتی درباره‌ی فتوتراپی (نوردرمانی) در درمان زردی نوزادان

فوتوتراپی می‌تواند به خصوص در نوزادان با وزن بسیار کم هنگام تولد عوارض جانبی به همراه داشته باشد. شایع‌ترین فتوتراپی، مزایا و معایب آن عوارض جانبی فوتوتراپی عبارتند از: عوارض پوستی، کم آبی، تب، تحریک پذیری، ضعف، تحلیل شبکیه، اسهال، هایپوکالمی، کمبود ریبوفلاوین، آسیب به دستگاه تناسلی، سندرم نوزاد برنزه، ترومبوسیتوپنی، بیماری های مرتبط با استرس اکسیداتیو مانند انتروکولیت نکروزان و مجرای شریانی باز می‌باشد.

فتوتراپی، مزایا و معایب آن

بیماری‌های آلرژیک مانند آسم و رینیت آلرژیک، خال‌ها، آپوپتوز و آسیب DNA در لنفوسیت‌های خون نوزادان ترم با روش درمان فوتوتراپی بیشتر است. علاوه بر این، فوتوتراپی پرهزینه است و از آنجایی که نوزاد در بیمارستان بستری می‌شود و چشمان او پوشانده می‌شود، رابطه مادر و نوزاد مختل می‌شود.

تعویض خون

تعویض خون، در نوزادان با هایپربیلی روبینمی شدید این یک روش اورژانسی نجات بخش است که به طور حاد سطح بیلی روبین کل سرم یا پلاسما (TB) را کاهش می دهد و آنتی بادی های مزاحم را حذف می کند. با این حال، تعویض خون یک روش نادر، پرهزینه و وقت گیر است که به تخصص و تجربه بالینی نیاز دارد. تعویض خون، موثرترین روش برای حذف سریع بیلی روبین است. این درمان در نوزادان علامت دار با هرگونه علائم بالینی متوسط ​​تا پیشرفته، در نوزادانی که دچار اختلال عملکرد عصبی ناشی از بیلی روبین (BIND) شده اند و زمانی که فتوتراپی نتواند به طور موثر هیپربیلی روبینمی را درمان کند، توصیه می شود.

چه زمانی تعویض خون برای زردی بچه انجام دهیم؟

تعویض خون باید فقط توسط پرسنل آموزش دیده در بخش مراقبت های ویژه نوزادان یا کودکان (NICU/PICU) مجهز به قابلیت های نظارت و احیا کامل انجام شود.از این جهت این روش پرهزینه، پرخطر، و خط آخر درمان است.

خطرات انتقال خون ناشی از استفاده از فرآورده های خونی و خود فرآیند است. از جمله این عوارض می توان به موارد زیر اشاره کرد:

• عفونت های قابل انتقال از طریق خون
• ترومبوسیتوپنی و انعقاد خون
• واکنش های ایمونولوژیک ناشی از انتقال خون
• کولیت نکروزان
• ترومبوز ورید پورتال
• ناهنجاری های متابولیک (مانند هیپوکلسمی و هیپرکالمی)
• مشکلات قلبی مانند فشار خون و آریتمی های قلبی

ایمونوگلوبین‌ها

زردی ممکن است به تفاوت گروه خونی مادر و نوزاد مربوط باشد. این وضعیت باعث می‌شود که کودک آنتی بادی هایی را از مادر حمل کند که به تجزیه سریع گلبول های قرمز و افزایش بیلی روبین خون نوزاد کمک می کند. برای جلوگیری از همولیز خون به نوزادان مبتلا ، IVIG تجویز می شود. مکانیسم پیشنهادی برای IVIG، مهار همولیز با مسدود کردن گیرنده‌های آنتی‌بادی روی گلبول‌های قرمز است. بر اساس کارآزمایی های بالینی انجام شده شواهدی وجود دارد مبنی بر اینکه IVIG ممکن است خطر ابتلا به اختلالات عصبی را کاهش دهد. از سویی دیگر تجویز IVIG همراه با عوارضی مانند تهوع، استفراغ، كرامپ هاي شكمي، تب، لرز، ناخوشي، درد مفاصل و عضلات، افزايش ضربان قلب، جوش و قرمزي پوست، سردرد و سرگيجه ، واکنش های آلرژیک، اضافه بار مایعات و همولیز برگشتی همراه است.

فنوباربیتال

فنوباربیتال، یک محرک متابولیسم بیلی روبین کبدی بوده و برای افزایش متابولیسم بیلی روبین استفاده می‌شود. این دارو باعث افزایش کونژوگه شدن بیلی روبین و دفع بیلی روبین از طریق ادرار و مدفوع می‌گردد. با توجه به عوارض گسترده این دارو استفاده از آن  برای درمان هایپربیلی روبینمی نوزادان توصیه نمی‌شود. از جمله عوارض و نگرانی های مربوط به مصرف دارو در نوزادان عبارت اند از:

• افسردگی و مشکلات حافظه
• سندرم استیونز جانسون که می تواند کشنده باشد
• بی قراری و بیش فعالی
• دپرسیون تنفسی
• ضعف استخوان
• کم خونی

فیبرات ها

فیبرات‌ها دسته ای از کربوکسیلیک اسیدهای آمفی پاتیک هستند که برای طیف وسیعی از اختلالات متابولیکی، عمدتاً هایپرکلسترولمی ( کلسترول بالا) استفاده می‌شوند. كلوفيبرات يك تقويت كننده اثر گلوكوررونيل ترانسفراز  بوده که باعث كونژگه کردن و دفع بيلي روبين می شود. كلوفيبرات عوارض زیادی از جمله عوارض عصبی، قلبی عروقی، پوست، عوارض گوارشی، ادراری و عوارضی مانند لکوپنی، ائوزینوفیلی و کم خونی دارد که از این جهت برای درمان زردی توصیه نمی‌شود.

شیرخشت

با توجه به عوارض سایر روش های درمانی و هزینه های بالای درمان زردی، امروزه رویکردهای درمانی به سوی روش های کم عارضه و کم هزینه تر سوق پیدا کرده است. امروزه گرایش به داروهای گیاهی و سنتی بسیار افزایش یافته است و مطالعات متعددی برای بررسی داروهای گیاهی جدید در درمان زردی انجام می‌­پذیرد (راهکار های درمان سنتی زردی نوزاد).

قطره شیرخشت برای درمان زردی بچه ضرر دارد یا خیر

شیرخشت یکی از گیاهانی است که به صورت مکرر در منابع طب سنتی ایرانی برای درمان زردی اشاره شده است. شیر خشت به دلیل محتوای مانیتول، ترکیبات فنولی و فلاونوئیدی اثرات درمانی مناسبی در درمان زردی از خود نشان داده است. مطالعات نشان داده اند که شیر خشت می­تواند با افزایش دفع بیلی روبین و ایجاد اسهال اسمتیک به درمان زردی و یبوست نوزادان کمک کند.

آیا شیرخشت برای نوزاد ضرر دارد؟ تمام آنچه باید درمورد شیرحشت بدانید

نئوناستر، محصول شرکت آرام پیشداد ارس آزما، تنها قطره درمان زردی با فرمولاسیون نوین و کیفت بالا در ایران می‌باشد. در تست‌های انجام شده روی این قطره تاکنون هیچگونه عارضه‌ای گزارش نشده است. لذا این قطره می‌تواند درمان مناسب‌تری نسبت به سایر درمان‌ها باشد.

خرید قطره نئوناستر لینک 1

خرید قطره نئوناستر لینک 2

آشنایی با نحوه تشکیل، ترکیبات و مکانیسم اثر شیرخشت

نتیجه‌گیری

زردی از جمله بیماری‌هایی است که می‌تواند عوارض شدیدی همچون عقب ماندگی ذهنی ایجاد کند. لذا این بیماری باید سریعا درمان شود. با توجه به عوارض درمان‌های رایج مانند فوتوتراپی و تعویض خون، رویکردها به سوی درمان‌های کم خطرتر بسیار افزایش یافته است. درمان‌های گیاهی از جمله شیرخشت (قطره نئوناستر) می‌تواند یکی از این درمان‌ها به حساب بیاید.

خرید قطره نئوناستر لینک 1

خرید قطره نئوناستر لینک 2

بیماری زردی یا یرقان (Jaundice) یکی از علائم بالینی شایع در نوزادان و بزرگسالان است که به‌واسطه افزایش سطح بیلی‌روبین در خون رخ می‌دهد و باعث تغییر رنگ پوست، صلبیه چشم و غشاهای مخاطی به رنگ زرد می‌شود. این بیماری می‌تواند ناشی از بیماری‌های مختلف کبدی، خونی یا مجاری صفراوی باشد و در صورت عدم تشخیص و درمان به‌موقع، منجر به بروز عوارض جدی از جمله آسیب مغزی، اختلالات عصبی و اختلال عملکرد کبدی می‌شود.

زردی چیست؟

این بیماری یک علامت بالینی است نه یک بیماری مستقل. علت اصلی زردی، افزایش غلظت بیلی‌روبین غیرمستقیم یا مستقیم در خون است. بیلی‌روبین یک رنگدانه زردرنگ است که در نتیجه تجزیه هموگلوبین از گلبول‌های قرمز پیر در کبد تولید می‌شود. بیلی‌روبین در حالت نرمال، توسط کبد به فرم محلول در آب تبدیل و از طریق صفرا به روده دفع می‌شود. اما در صورت اختلال در هر مرحله از این فرایند، بیلی‌روبین در خون تجمع یافته و به زردی منجر می‌شود.

بیلی‌روبین به دو نوع تقسیم می‌شود:

• بیلی‌روبین غیرمستقیم (نامحلول در آب): پیش‌ساز اولیه حاصل از تجزیه هموگلوبین که باید توسط کبد پردازش شود.
• بیلی‌روبین مستقیم (محلول در آب): فرم متابولیزه‌شده در کبد که آماده دفع از طریق صفرا است.

انواع زردی

زردی در نوزادان بر اساس زمان بروز، علت و شدت آن به چند دسته تقسیم می‌شود:

انواع زردی نوزادان

۱. زردی فیزیولوژیک

• شایع‌ترین نوع زردی است.
• در ۶۰٪ نوزادان ترم و ۸۰٪ نوزادان نارس دیده می‌شود.
• از روز دوم یا سوم تولد ظاهر شده و تا روز ۱۰–۱۴ بهبود می‌یابد.
• نیاز به درمان خاصی ندارد.

زردی فیزیولوژیک؛ شایع‌ترین نوع زردی نوزادان

۲. زردی پاتولوژیک

• در ۲۴ ساعت اول تولد ظاهر می‌شود.
• ممکن است سریع پیشرفت کرده و سطح بیلی‌روبین بسیار بالا رود.
• ممکن است به دلایلی مانند ناسازگاری گروه خونی، عفونت، مشکلات کبدی یا همولیز باشد.

۳. زردی ناشی از شیر مادر

• به دلیل وجود مواد خاصی در شیر مادر که جذب بیلی‌روبین را افزایش می‌دهد.
• ممکن است تا هفته‌ها ادامه داشته باشد، اما معمولاً بدون عارضه است.

زردی ناشی از شیر مادر

۴. زردی ناشی از تغذیه ناکافی

• در نوزادانی دیده می‌شود که شیر کافی دریافت نمی‌کنند.
• کم‌آبی و کم‌وزنی می‌تواند سطح بیلی‌روبین را افزایش دهد.

تشخیص زردی

تشخیص زردی شامل مراحل بالینی و آزمایشگاهی است:

معاینه بالینی

• بررسی رنگ پوست و صلبیه چشم
• ارزیابی سابقه بیماری‌های کبدی، خونی، مصرف دارو یا الکل
• معاینه شکم برای بزرگی کبد یا طحال

آزمایش خون

• بیلی‌روبین تام، مستقیم و غیرمستقیم
• آزمایش آنزیم‌های کبدی (ALT، AST، ALP، GGT)
• CBC و تست‌های همولیز (LDH، هاپتوگلوبین، تست کومبس)

آزمایش ادرار و مدفوع

• بررسی وجود بیلی‌روبین یا یوروبیلینوژن در ادرار
• بررسی رنگ مدفوع (روشن بودن در زردی‌های انسدادی)

تصویربرداری

• سونوگرافی کبد و کیسه صفرا برای بررسی انسداد مجاری صفراوی
• CT یا MRI شکمی در موارد پیچیده‌تر

آزمایش‌های تخصصی

• بیوپسی کبد
• ERCP یا MRC برای بررسی دقیق مجاری صفراوی

عوارض زردی

عدم درمان مناسب زردی می‌تواند منجر به عوارض جدی در سیستم‌های مختلف بدن شود. این عوارض بستگی به نوع، شدت و علت زردی دارد.

عوارض زردی نوزادان: بی توجهی به درمان به موقع زردی نوزاد چه عواقبی دارد ؟

نوزادان

• کرنیکتروس (Kernicterus): یکی از خطرناک‌ترین عوارض زردی شدید در نوزادان است که در اثر نفوذ بیلی‌روبین غیرمستقیم به مغز ایجاد شده و منجر به آسیب دائمی مغزی، عقب‌ماندگی ذهنی، تشنج و فلج مغزی می‌شود.
• اختلال شنوایی یا بینایی
• ناتوانی‌های حرکتی در آینده

بزرگسالان

• نارسایی کبدی: در اثر بیماری‌های کبدی مزمن، منجر به اختلال عملکرد کلی بدن، خونریزی، آسیت و انسفالوپاتی کبدی می‌شود.
• عفونت مجاری صفراوی (کلانژیت)
• خارش شدید و ناتوان‌کننده
• اختلال جذب ویتامین‌های محلول در چربی (A، D، E، K) در زردی انسدادی
• افزایش خطر سرطان پانکراس یا مجاری صفراوی

مدیریت و درمان زردی

درمان زردی وابسته به علت زمینه‌ای آن است. رویکرد درمانی شامل موارد زیر است:

• درمان علت زمینه‌ای: مثل آنتی‌بیوتیک در کلانژیت، کورتیکواستروئید در هپاتیت خودایمنی، یا جراحی در سنگ کیسه صفرا
• فتوتراپی یا تعویض خون در نوزادان با زردی شدید
• استفاده از داروهای محافظت‌کننده کبد
• پرهیز از مصرف الکل و داروهای سمی برای کبد
• درمان‌های گیاهی ایمن نظیر شیرخشت (قطره نئوناستر)

خرید قطره نئوناستر لینک 1

خرید قطره نئوناستر لینک 2

زردی یکی از مهم‌ترین علائم هشداردهنده در بدن است که می‌تواند ناشی از مشکلات خونی، کبدی یا صفراوی باشد. تشخیص زودهنگام و افتراق بین انواع مختلف زردی، نقش کلیدی در پیشگیری از عوارض جدی مانند کرنیکتروس یا نارسایی کبدی دارد. آشنایی با علائم، انجام آزمایش‌های تخصصی و مراجعه به‌موقع به پزشک در بهبود پیش‌آگهی بیماران مؤثر است.

دکتر نریمان لشگری

محقق و داروساز