نقش ویروس HPV در سرطان رحم

سرطان رحم

سرطان دهانه رحم زمانی پیش می‌آید که سلول‌های دهانه رحم به علت جهش در ژن، حالت غیرعادی پیدا می‌کنند و به صورت کنترل نشده ای تکثیر می‌شوند. سرطان دهانه رحم چهارمین سرطان شایع در زنان است. در سال ۲۰۱۲ حدود ۵۳۰۰۰۰ مورد جدید سرطان دهانه رحم در سراسر جهان ثبت شد. سالانه حدود ۲۷۰۰۰۰ مرگ و میر ناشی از این بیماری است که حدود ۷.۵ درصد از کل مرگ و میرهای ناشی از سرطان زنان را شامل می شود. به عنوان مثال، در انگلستان، سالانه بیش از ۳۰۰۰ زن به سرطان رحم مبتلا می‌شوند. با این حال، اکثر بیماران مبتلا به این بیماری، یعنی ۸۵ درصد، از کشورهای کمتر توسعه یافته هستند. میزان مرگ و میر جهانی برای سرطان دهانه رحم بالا و ۵۲ درصد است. عدم تشخیص یا درمان به موقع سرطان دهانه رحم قطعاً زندگی شخص را تهدید خواهد کرد. آزمایشات متداول پاپ اسمیر، آزمایش ویروس HPVو واکسیناسیون HPV پیشگیری از سرطان دهانه رحم را آسان نموده ‌اند. آگاهی از علائم سرطان دهانه رحم، به تشخیص زودرس، و درمان به موقع آن کمک می‌کند.

انواع مختلف سرطان رحم

انواع مختلفی از سرطان دهانه رحم وجود دارد که بر انواع سلول ‌های دهانه رحم تأثیر می‌گذارد. شایع‌ترین انواع آن سرطان سلول سنگفرشی دهانه رحم، آدنوکارسینوما و کارسینوم آدنوسکواموس است. به طور کلی انواع سرطان رحم به موارد زیر تقسیم بندی می شوند:

• سرطان دهانه رحم سلول سنگفرشی
• آدنوکارسینوم
• کارسینوم ادنواسکواموس
• سرطان سلول‌های کوچک دهانه رحم
• تومورهای مخاطی
• لنفوم و سارکوم

علائم سرطان دهانه رحم

سرطان ‌های خفیف معمولاً علائمی ندارند. با پیشرفت سزطان علائم آن نیز واضح تر می‌شود. بدین ترتیب می‌بایست غربالگری از  این جهت به طور منظم انجام گردد. شایع‌ترین علائم سرطان دهانه رحم عبارت‌اند از:

• خونریزی غیر‌معمول واژینال
• درد یا ناراحتی در حین رابطه جنسی
• ترشحات بد بو واژن
• درد کمر یا لگن

از علائم غیر اختصاصی تر می‌توان به موارد زیر اشاره کرد. این علائم لزوما نشان دهنده سرطان رحم نیست و ممکن است به دلیل بیماری های دیگری نظیر دیابت باشد اما در سرطان رحم نیز محتمل هستند:

• مواجهه با مشکل در حین ادرار یا دفع مدفوع
• ادرار بیشتر از حد عادی
• ورم کردن یک یا هر دو پا
• خستگی
• بی اشتهایی
• کاهش وزن

علل سرطان رحم

دلیل اصلی سرطان رحم مشخص نیست؛ با این‌حال عواملی خطر ابتلا به این سرطان را افزایش دهند که به آن ها اشاره خواهیم کرد:

• عدم تعادل هورمونی

یکی از مهم‌ترین مواردی که ریسک ابتلا به سرطان رحم را افزایش می‌دهد، عدم تعادل هورمونی است. به ویژه بالا بودن میزان هورمونی به نام استروژن، خطر ابتلا به این سرطان را بیش از پیش افزایش می‌دهد. از جمله عواملی که منجر به بهم خوردن تعادل استروژن در بدن می‌شود، می توان به چاقی، دیابت، و درمان جایگزینی هورمونی (HRT) مانند داروی تاموکسیفن اشاره کرد.

• ویروس پاپیلومای انسانی  (HPV)

ویروس اچ پی وی منجر به ظهور انواع متعددی از سرطان‌های دهانه رحم می‌شود. گونه‌های خاصی از ویروس پاپیلومای انسانی(HPV)  منجر به سرطانی شدن سلول‌ های عادی دهانه رحم می‌شوند.

• مصرف داروی دی اتیل استیل بسترول (DES)

داروی دی اتیل استیل بسترول (DES) یک نوع استروژن است و پزشکان معتقد بودند که این دارو می‌تواند از سقط جنین و زایمان زودرس جلوگیری بکند. در سال ۱۹۷۱، محققان قرار گرفتن در معرض DES قبل از تولد (در دوران بارداری یا در رحم) را با نوعی سرطان دهانه رحم و واژن به نام آدنوکارسینوم در گروه کوچکی از زنان مرتبط دانستند. بلافاصله پس از آن، سازمان غذا و دارو (FDA) به ارائه دهندگان مراقبت های بهداشتی در سراسر کشور اطلاع داد که DES نباید برای زنان باردار تجویز شود. این دارو تا سال ۱۹۷۸، برای زنان باردار در اروپا تجویز می شد. DES منجر به ایجاد سرطان، نقایص مادرزادی و سایر ناهنجاری های رشدی می‌شود.

• سیگار

کشیدن سیگار و سایر دخانیات خطر ابتلا به سرطان دهانه رحم را افزایش می‌دهد و سیستم ایمنی را تضعیف می‌کند. تضعیف سیستم ایمنی ریسک ابتلا به بیماری های ویروسی مانند HPV را نیز افزایش می‌دهد.

• عفونت ‌های مقاربتی

خطر ابتلا به سرطان دهانه رحم در زنانی که همراه با HPV به عفونت‌های مقاربتی (STI) مبتلا هستند، افزایش می‌یابد. زنان مبتلا به HPV ، HIV، کلامیدیا ، گنورآ و سیفلیس در معرض خطر بیشتری برای ابتلا به سرطان دهانه رحم باشند.

• ضعف سیستم ایمنی

سیستم ایمنی نقش بسیار حیاتی در از بین بردن سلول های غیرعادی بدن و مبارزه با عوامل میکروبی دارد. چنانچه سیستم ایمنی تضعیف شود از بین رفتن سلول های سرطانی با اختلال مواجه می‌شود. همچنین با تضعیف سیستم ایمنی ریسک ابتلا به عفونت های ذکر شده بیشتر خواهد شد و می‌توانند منجر به سرطان رحم شوند.

• قرص‌های پیشگیری از بارداری

تحقیقات نشان داده اند که مصرف این داروها ریسک ابتلا به سرطان هایی نظیر سرطان رحم و سرطان سینه را افزایش می دهند. به همین دلیل مصرف این داروها حتما می‌بایست تحت نظر پزشک باشد.

راهکار درمان سرطان رحم

با کمک انواع روش‌های درمانی عوارض سرطان رحم تا حد بسیار زیادی کاهش یافته است و در مواردی بیماران کامل بهبود یافته اند. بر اساس مرحله و میزان پیشرفت سرطان و به منظور از بین بردن سلول ‌های سرطانی باقی مانده، ممکن است پرتودرمانی یا شیمی ‌درمانی هم در ادامه مورد استفاده قرار گیرند. درمان های سرطان رحم را می‌توان به شرح زیر خلاصه کرد:

• جراحی
• پرتو درمانی
• ایمنی درمانی
• شیمی درمانی
• پیشگیری از عفونت هایی HPV
• رژیم غذایی مناسب مانند مصرف آنتی اکسیدان ها

پیشگیری و درمان ویروس HPV جهت جلوگیری از سرطان رحم

ویروس پاپیلومای انسانی (HPV)، در اکثر موارد منجر به ایجاد سرطان دهانه رحم و زگیل‌های تناسلی می‌شود. ویروس پاپیلومای انسانی از طریق رابطه جنسی مقعدی، دهانی و واژنی منتقل می‌شود. انتقال ویروس هنگامی رخ می‌دهد که پوست، یا غشاهای مخاطی فرد آلوده، در تماس فیزیکی با پوست یا غشای مخاطی فرد غیر آلوده قرار می‌گیرند. ویروس HPV معمولاً طی تقریباً دو سال، بدون هیچ‌گونه درمانی از بین می‌رود. این در حالی‌ ست که برخی افراد، حتی پس از سپری شدن دوره طولانی از ورود ویروس پاپیلومای انسانی، همچنان به ویروس HPV آلوده خواهند بود.

بیش از ۲۰۰ نوع ویروس پاپیلومای انسانی وجود دارند که البته همه آن‌ ها منجر به ایجاد سرطان دهانه رحم نمی‌شوند. پزشکان  HPV  را به دو نوع تقسیم می‌کنند. عفونت در اکثر مواقع هیچ گونه نشانه ‌ای ندارد، لذا انتقال ناخواسته ویروس از یک فرد، به فردی دیگر به سادگی رخ می‌دهد. بیش از ۴۰ گونه مختلف از  HPV، از طریق رابطه جنسی منتقل می‌شوند، اما فقط تعداد اندکی از آن‌ها، علایم آشکاری را به همراه دارند.

ویروس HPV و سرطان دهانه رحمی ممکن است نشانه ای ایجاد نکند. به همین دلیل پزشک می‌بایست در چکاپ سالیانه با استفاده از آزمایش پاپ اسمیر، وجود هرگونه سلول غیرعادی در دهانه رحم را تشخیص مورد ارزیابی قرار دهد. همچنین می‌توان در طول انجام این آزمایش از وضعیت ابتلا به ویروس HPV مطلع شد.

تعدادی از گونه‌ های مختلف ویروس HPV وجود دارد و واکسیناسیون آن ‌هایی را هدف قرار می‌دهد که بیشترین خطر سرطان دهانه رحم را دارند. ابتلا به HPV ۱۶ و ۱۸ حدود ۷۰ درصد از کل موارد سرطان دهانه رحم را نشان می‌دهد. سویه‌های HPV ۶ و ۱۱ کم خطرتر هستند و معمولاً باعث سرطان نمی ‌شوند، اما ممکن است منجر به ایجاد زگیل تناسلی شوند.

استفاده مداوم و صحیح از پوشش (کاندوم) می‌تواند به جلوگیری از عفونت HPV کمک کند. از آن‌جایی که HPV از طریق تماس پوست به پوست نواحی تناسلی پخش می‌شود، کاندوم می‌تواند با افزودن یک سد محافظ، شانس انتشار عفونت را کاهش دهد. با این‌ حال، کاندوم ‌ها محافظت کاملی در برابر HPV ایجاد نمی‌کنند، زیرا تماس با ویروس حتی با استفاده از آن ‌ها همچنان ممکن است رخ دهد.

دستگاه داخل رحمی (IUD) روشی برای کنترل بارداری است که توسط یک متخصص در رحم قرار می‌گیرد. موقعیت دستگاه از بارداری جلوگیری می‌کند و آی یو دی ممکن است حاوی دارو های ضد بارداری نیز باشد. مطالعات نشان داده اند که سرطان دهانه رحم ناشی از HPV در زنانی که IUD داشتند حدود یک سوم کم‌تر بوده است.

امروزه تلاش برای درمان سرطان همچنان و بیش از پیش ادامه دارد و تا کنون درمان قطعی معرفی نگردیده است. با توجه به اینکه ویروس HPV یکی از مهم ترین دلایل وقوع سرطان رحم است درمان و غربالگری آن بسیار حائز اهمیت است. از آنجا که درمان های حال حاظر این بیماری عوارض جانبی داشته و اثر بخشی متفاوتی نیز با یکدیگر دارند تلاش برای کشف درمان های جایگزین با کارایی بیشتر و عوارض کمتر همچنان ادامه دارد. با توجه به اینکه درمان های گیاهی عوارض کمتری از خود نشان دادند توجه به این درمان و مصرف آن ها همواره در حال افزایش است. از این کشف درمان گیاهی موثر بر زگیل های پوستی می تواند یکی از پیشنهادات جهت پیشگیری از وقوع سرطان رحم باشد.

منابع

• https://www.mayoclinic.org/diseases-conditions/cervical-cancer/symptoms-causes/syc-20352501
• World Health Organization fact sheet on cervical cancer: http://www.who.int/mediacentre/factsheets/fs380/en/
• Jo’s Cervical Cancer Trust on cervical cancer and the cervix: http://www.jostrust.org.uk/about-cervical-cancer/the-cervix
• http://www.cancer.gov/about-cancer/causes-prevention/risk/infectious-agents/hpv-fact-sheet
• https://www.nhs.uk/conditions/cervical-cancer/treatment/
• https://www.roswellpark.org/cancertalk/201802/can-intrauterine-device-iud-reduce-cervical-cancer-risk#:~:text=Yes%2C%20it%20can.,as%20a%2030%25%20reduced%20risk.
• https://www.cancer.gov/types/cervical/treatment
• https://www.gov.uk/drug-safety-update/hormonal-contraceptives-cervical-cancer
• https://www.gov.uk/drug-safety-update/hormonal-contraceptives-cervical-cancer